Praca organiczna na ziemiach polskich (1815-1905) - jeden z podstawowych postulatów pozytywizmu, wzywający do podjęcia przez wszystkie warstwy społeczeństwa solidarnego wysiłku na rzecz rozwoju gospodarczego (w tym przede wszystkim rozwoju handlu
i przemysłu) oraz na rzecz umocnienia wewnętrznych więzi między poszczególnymi jego "członami”. Idea pracy organicznej wiązała się
z przekonaniem, iż społeczeństwo jest swego rodzaju organizmem, który może funkcjonować sprawnie tylko wtedy. gdy zdrowe i silne są jego poszczególne organy, hHp7/pl.wikipedia.ora/wiki/Praca organiczna
Praca u podstaw - praca natury oświatowej nad podniesieniem poziomu żyda przede wszystkim chłopów, a także walki z germanizacją
i rusyfikacja w okresie zaborów Polski. Jedno z czołowych haseł polskiego pozytywizmu.
Pozytywiści rozumieli konieczność pracy na rzecz najbiedniejszych i najbardziej upośledzonych warstw narodu, które mając możność pełniejszego wsączania się w struktury społeczne, swoją pracą pomnożą bogactwo ogólnonarodowe. Sięgnąć należało więc do tych. którzy zajmując miejsce u podstaw społeczeństwa, stać się mogą mocnym i trwałym filarem. Kierowano więc apele do warstw wykształconych: nauczydeli. lekarzy, społeczników, by "szli w lud", zbliżyli się do problemów wsi. wydobyli ją z wiekowego zacofania, podnieśli stan zdrowotny jej mieszkańców i uświadomili im rolę, jaką mogą spełnić w odbudowywaniu siły narodu._
Pozytywistyczne hasło pracy u podstaw znajdowało odzwierdedlenie w dziełach literatury polskiej z tej epoki (Janko Muzykant. Antek. Lalka)._
Jeden z głównych postulatów polskiego pozytywizmu: przez pracę u podstaw rozumiano podnoszenie poziomu oświaty wśród ludu.
w szczególności chłopów, zaniedbanej warstwy społecznej, pogrążonej w nędzy i ciemnocie; równie istotną sprawą było krzewienie pośród ludu świadomości narodowej oraz zapobieganie rusyfikacji i germanizacji. Założenia te realizowano poprzez zakładanie szkół i bibliotek, zakładanie samorządów wiejskich, kółek i spółdzielni rolniczych.