7334803696

Rozdział 2

Chirurgia kliniczna w Polsce NA POCZĄTKU XX WIEKU

Na ziemiach polskich na początku XX wieku istniały jedynie dwa uniwersytety z wydziałami lekarskimi - Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie i Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Oba mieściły się w obrębie zaboru austro-węgierskiego i ich funkcjonowanie oparte było na prawie austro-węgierskim¹. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. i powołanie - obok już istniejących - trzech nowych uniwersytetów: w Poznaniu, Warszawie i Wilnie, zwiększyło możliwości kształcenia się młodzieży na wydziałach lekarskich, jednak wymagało olbrzymiego wysiłku, włożonego w opracowanie jednolitego programu nauczania i zapewnienie odpowiedniej kadry naukowej². Omawiając rozwój chirurgii klinicznej przedstawiłem wydziały lekarskie we Lwowie i Krakowie od początku XX wieku, a pozostałe wydziały od momentu ich powstania.

Uniwersyteckie Wydziały Lekarskie w Warszawie, Poznaniu i Wilnie w momencie powołania były nowymi jednostkami bez tradycji klinicznych i bez doświadczonej kadry, w przeciwieństwie do istniejących już wcześniej Wydziałów Lekarskich we Lwowie i w Krakowie. Pracownicy naukowi obu istniejących uniwersytetów przyszli im więc z pomocą, zasilając kadry nowo powstałych uczelni oraz wspierając ich swoją wiedzą i doświadczeniem. Przykładowo do Warszawy ze Lwowa przeszło 10 profesorów: S. Bądzyń-ski, F. Czubalski, Z. Dmochowski, A. Gluziński, J. Hornowski, M. Konopacki, Z. Loth, J. Mazurkiewicz, W. Mazurkiewicz i J. Modrakowski. W Poznaniu katedry objęli natomiast J. Piasecki i A. Jurasz³.

Osobnego omówienia wymaga sposób i zasady tworzenia poszczególnych ośrodków chirurgicznych. Cały rozwój naukowy i chirurgiczny był uzależniony i skupiał się wokół osoby kierownika - jedynego najczęściej profesora chirurgii w danej klinice. To on ustalał charakter i kierunek badań, on wyznaczał priorytety i decydował niemal o wszystkim, co dotyczyło kliniki i jej pracowników. Profesorowie L. Rydygier,

1

   Wanda Wojtkiewicz-Rok „Rola Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza w kształtowaniu polskiego modelu nauczania medycyny, studia medyczne UJK w latach 1920-1939” AM Wrocław 1996, s. 7, Praca habilitacyjna [Wojtkiewicz-Rok].

2

   Tamże, s. 5-8.

3

   Tamże, s. 62 oraz Andrzej Kierzek „Rozwój warszawskiej myśli otolaryngologicznej w XIX w.” Wydawnictwo Arboretum Wrocław 1977, s. 9, 61.