3909

zwrócenie się o pomoc do psychologa, natomiast na ogół nie są wykorzystywane możliwości skonsultowania z psychologiem stylu pracy z pacjentem celem wypracowania korzystniejszych, skuteczniejszych i satysfakcjonujących obie strony metod pracy.

Psychologia powinna być oczywiście stosowana w każdej dziedzinie medycyny klinicznej, a każda z nich posiada swoją specyfikę. Dlatego omawiając rolę psychologa w służbie zdrowia należy uwzględnić wszystkie jej działy.

Rola psychologa w pediatrii

Rola psychologa w tej dziedzinie medycyny zaczyna się właściwie w momencie narodzin nowego człowieka. Niestety nie zawsze to przyjście na świat wiąże się z wielką radością rodziców. Zdarza się bowiem, że dziecko rodzi z głębokimi wadami, bądź umiera w okresie okołoporodowym. Rodzi to w rodzicach wiele trudnych do przezwyciężenia przez nich samych reakcji emocjonalnych, jak np. poczucie winy, złość, przywoływanie w pamięci osoby dziecka w konsekwencji jego straty, depresję, a nawet próby samobójcze. Taka dramatyczna sytuacja wymaga oczywiście pełnej miłości i akceptacji pomocy ze strony psychologa. Ważne jest już na terenie szpitala indywidualne spotkanie z rodzicami, później odwiedziny w domu, zachęcanie rodziców np. do pisania listów do dziecka, które zmarło, zaangażowanie rodziny dalszej w pomoc danym rodzicom. Jeśli dziecko przyszło na świat z rozległymi wadami, lub tylko z pewnymi dysfunkcjami będzie ono prawdopodobnie wymagało dłuższego leczenia, a czasem częstej hospitalizacji. Długotrwały pobyt w szpitalu wyrządza dziecku więcej szkód niż człowiekowi dorosłemu ze względu na proces rozwoju emocjonalnego, w trakcie którego znajduje się dziecko. Trwający długo proces leczenia, związana z nim diagnostyka, terapia, a także znużenie chorobą, unieruchomieniem i bólem może rodzić lęk, poczucie własnej niewydolności, odrębności w stosunku do innych dzieci, niezaradności, a także niską samoocenę i brak samoakceptacji. U młodszych dzieci często obserwuje się wzmożoną pobudliwość, lękliwość, labilność emocjonalną, trudności przystosowawcze i apatię. Izolacja od rodziny i rówieśników wywołuje reakcje rozpaczy, a małych dzieci nawet chorobę sierocą. Różny bywa również stosunek rodziców do ich chorego dziecka, zdarza się np. przelewanie niechęci do współmałżonka na cierpiące dziecko. Działanie psychologa powinno być ukierunkowane na diagnozę i terapię małego pacjenta, a także jeśli zachodzi potrzeba na pomoc rodzicom (np. w zakresie akceptacji i terapii domowej chorego dziecka, czy oddziaływaniom na cały system rodzinny).

Niepokojący problem, jak pisze M. Jarosz, stanowi też beztroska lekarzy i brak wyobraźni co do szkodliwych następstw rozpoznania choroby u człowieka zdrowego, w tym także u dziecka. Nieuzasadniona wiara w trafność własnej diagnozy może wywołać u zdrowego dziecka nawet ciężką chorobę. Niezbędne staje się wówczas oddziaływanie psychoterapeutyczne celem eliminowania symptomów nieistniejącej choroby. Widzimy zatem, iż praca psychologa musi być ukierunkowana nie tylko na dziecko i jego rodziców ale także na lekarzy.

Istotnym momentem pracy psychologa jest współpraca z lekarzem pediatrą w ramach psychoprofilaktyki. Ważnym jest kształtowanie prawidłowego nastawienia do styczności z lekarzem, do badań diagnostycznych i szpitala. Istnieje potrzeba przeciwdziałania postawom jatrogenizującym wśród rodziców (przenoszonym np. z matki na dziecko), tłumieniu samodzielności u dzieci przez rodziców, ignorowaniu potrzeby uzyskania prawdziwych informacji o swojej chorobie przez dzieci starsze.

Kola psychologa w ginekologii i położnictwie

Zaburzenia biologicznych funkcji organizmu kobiety, w tym zmiany dotyczące stanu i czynności narządów płciowych oraz możliwości prokreacyjnych, pociągają za sobą szereg problemów psychologicznych. Wymagają one oceny i uwzględnienia w terapii. Szczególnym problemem spotykanym często w przewlekłych schorzeniach ginekologicznych bywa ponadto nerwicowa nadbudowa, znacznie pogłębiająca występujące dolegliwości i utrudniająca leczenie. Do podstawowych zadań psychologa należy zaliczyć ocenę udziału czynników emocjonalnych w