43490

•    na powierzchni wraz ze wzrostem temperatury, topi się śnieg i woda zaczyna krążyć kanałami subglacjalnymi; kanały te wcześniej były zamarznięte - teraz pod wpływem ciśnienia zostały udrożnione - buchnięcie wody

•    lato - okres przepływu nie jest wyrównany (wezbrania i niżówki)

•    czynniki wezbrali:

•    opad deszczu (zdaizają się intensywne opady, opady mają wyższą temperaturę niż pokwywa lodowa; następuje topnienie pokrywy)

•    ciepłe wiatry fenowe - zwiększają ablację

•    wezbrania często mają charakter katastrofalny - może dojść np. do spłynięcia jezior znajdujących się przed lodowcem

•    rytm dobowy rozwinięty w ciągu lata

•    max pizepływy - w godzinach późno popołudniowych

•    przepływ minimalny - koło 5 rano

•    bardzo duże zróżnicowanie przepływów w rytmie dobowym, w lecie

Rzeki pasa subarktycznego i kontynentalnego umiarkowanego

•    Syberia: Ob z Irtyszem. Jenisei z Angara. Lena z Widmem. Allanem i Wiluiem. Jana. Indygirka. Kołyma

•    Kanada: Macken/.ie. Jukon. Fraser

•    tylko na półkuli N

•    zasilanie głównie śnieżne (+ lodowcowe cobszary górskic> oraz zasilanie deszczowe)

•    zasilanie powierzchniowe (wieloletnia zmarzlina ogranicza krążenie gruntowe: jedynie w lecie występuje płytkie zasilanie)

•    występowanie pokrywy lodowej na rzekach przez 6-7 miesięcy; małe rzeki przymarzają nawet do dna; problem z komunikacją wodną - zimą sanie po zmarzniętych rzekach)

•    pękanie lodu na rzece - uważane przez ludy syberyjskie za początek wiosny

•    zima - zmarznięte koryta; małe zasilanie; bardzo małe przepływy

•    wiosna - topnienie pokrywy śnieżnej i lodowej; wzrost poziomu wody, maj, czerwiec -wezbrania

•    lato - bardzo duże wahania przepływów

•    powstają wezbrania zatorowe spowodowane przez spływ korytem kry rzecznej

•    wynika to z układów systemów rzecznych (południkowych); w górnych odcinkach rzeki szybsze topnienie pokrywy lodowej rzeki; kry płyną na północ gdzie topnienie jest dużo wolniejsze, woda nie może przepłynąć i rzeka wylewa poza koryto

•    Lena - koryto powiększa swą szerokość

•    nawet o 12 km

•    część rzek syberyjskich utraciła naturalny reżim (budowa zbiorników retencyjnych)

•    systemy rzeczne

•    rzeki wieloramienne (anastomozujące)

•    większe przepływy powodują rozlanie rzek. doliny utrwalone przez roślinność

•    tereny zabagnionc i gęsta pokrywa roślinna tajgi - wpływ na utrwalenie dolin rzecznych

•    rzeki Kanady

•    wezbrania zatorowe

•    wezbrania wiosną, latem (wahania przepływu)

•    mają bardziej wyrównany reżim (ze względu na jeziora, zwarte lasy

Rzeki nizinne w strefie klimatu umiarkowanego kontynentalnego

•    typ wschodnioeuropejski: Wołgą. Dniepr. Don. Ural. Boh. Dźwina. Newa. Peczora. Niemen

•    A. Północna: Nelson. Churchill