4793

wydawanych w sprawach o przestępstwa w postępowaniu jurysdykcyjnym. Jako I instancja sądy okręgowe orzekają w mniejszym zakresie, ich właściwość w tym stadium postępowania stanowi wyjątek od zasady, że sądem I instancji jest sąd rejonowy, ale jeśli już orzeka w 1 instancji to na ogół w sprawach o przestępstwa cięższe, o wyższym stopniu społecznej szkodliwości.

Właściwość funkcjonalna tych sądów przedstawia się następująco :

•    w postępowaniu jurysdykcyjnym, w I instancji, orzekają one w sprawach należących do ich właściwości rzeczowej,

•    jako sądy II instancji rozpatrują środki odwoławcze (apelacje i zażalenia):

-    w sprawach o przestępstwa, które w I instancji rozpatrują sądy rejonowe

w sprawach o wykroczenia, gdy oskarżony zakłada apelację od orzeczenia , w któiym sąd rejonowy orzekł karę aresztu, środek kamy zakazu prowadzenia pojazdu meclianicznego na okres powyżej roku lub przepadek przedmiotów,

-    od zaskarżałnych do sądu czynności postępowania przygotowawczego, jeżeli sąd ten jest sądem właściwym do rozpoznania sprawy,

od postanowień sądu rejonowego o zastosowaniu w postępowaniu przygotowawczym tymczasowego aresztowania .

•    rozstrzyganie sporów o właściwość między sądami rejonowymi, jak również decydują one o przekazaniu sprawy innemu sądowi rejonowemu niż miejscowo właściwy, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę mieszka blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego,

•    w postępowaniu przygotowawczym sądy okręgowe przedłużają stosowanie tymczasowego aresztowania oraz dokonują innych czynności zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji sądu :

-    jeżeli same są właściwe do rozpoznania sprawy, przedłużają tymczasowe aresztowanie do 6 miesięcy,

-    jeżeli są sądami wyższego rzędu nad sądem właściwym do rozpoznania sprawy, tj. nad sądem rejonowym, przedłużają ten środek na dalszy okres oznaczony, niezbędny do ukończenia postępowania przygotowawczego, który jednak łącznie nie może przekroczyć 12 miesięcy,

•    w następujących wypadkach sądy okręgowe rozpatrują nadzwyczajne środki zaskarżenia orzeczeń:

orzekają o wznowieniu postępowaniu zakończonego prawomocnym orzeczeniem sądu rejonowego,

stwierdzają nieważność orzeczeń na podstawie ustawy z 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego ,

uchylają prawomocne orzeczenia kolegiów ds. wykroczeń, ich prawomocne postanowienia o umorzeniu postępowania i prawomocne nakazy kamę, jeżeli są one pozbawione podstawy prawnej lub są oczywiście niesłuszne ,

•    w postępowaniach po uprawomocnieniu się orzeczenia :

orzekają o podjęciu warunkowo umorzonego postępowania, jeżeli w I instancji właściwy do rozpoznania sprawy był sąd okręgowy,

orzekają o odszkodowaniu za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie,