4905

Zainteresowaniem ideą kapitału ludzkiego wykazał się również Irving Fischer, który uznał że „kapitał ludzki bow iem, pozostając ucieleśniony w swym nosicielu, a zarazem w łaścicielu i nie dający się od niego oddzielić (co wyróżnia go od kapitału rzeczowego), jest jednak wielkością jedynie do niego dodawaną" (cyt. za Domański, 1993, s.32J.

Kapitał ludzki był przedmiotem rozważai'1 Jeana B. Saya. Według Saya problem gromadzenia wiedzy i umiejętności wiąże się z pojęciem pracy produkcyjnej, a więc takiej, która przynosi jakiś efekt, nawet niematerialny. Say podaje następujący przykład: „wykład, z którego korzysta student medycyny jest produktem niematerialnym, ale konsumpcja tego produktu zwiększa zakres wiadomości tego studenta, a ta umiejętność indywidualna stanowi fundusz produkcyjny, rodzaj kapitału, z którego student będzie czerpał zyski. A zatem wartość wykładu została zakumulowana i przekształcona w kapitał" (Say. 1960. s.855-856). Umiejętności ludzkie w procesie produkcyjnym zauważyli i podkreślali w swoich rozważaniach także: H. von Thiinen, F. List. A. Marshall i J. S. Mili.

Dopiero w latach 60-tych ubiegłego wieku idea kapitału ludzkiego zaczęła nabierać formalnego wymiaru, której podstawy nadali Becker i Schultz. Schultz twierdził, że „wiele z tego co nazywany konsumpcją, stanowi inwestycje w kapitał ludzki” oraz „jest oczywiste, że ludzie nagromadzają nabyte umiejętności i wiedzę, nie jest natomiast oczywiste, iż te umiejętności i wiedza są formą kapitału" (Schultz, 1961, s.lj. Mogą to być wydatki na edukację, opiekę zdrowotną oraz migracje w celu znalezienia lepszej pracy, szkolenia w czasie pracy i badania naukowe. Badania Schultza pokazały, że ta nowa forma kapitału -kapitał ludzki powinna być traktowana jako istotny czynnik produkcji. Schultz przekonuje, że w gospodarkach rozwiniętych kapitał ludzki rósł o wiele szybciej niż kapitał rzeczowy. Z takim ujęciem kapitału ludzkiego wiążą się dwie implikacje: pierwsza, pozwala łatwo odróżnić kapitał rzeczowy od ludzkiego, gdyż nosicielem tego drugiego jest człowiek, druga polega na tym. iż zmiana kapitału ludzkiego odbywa się

w' sposób jakościowy poprzez inwestycje.

Z teorią kapitału ludzkiego wiąże się szereg problemów i niejasności. Jednym z nich jest brak jednoznacznej i precyzyjnej definicji kapitału ludzkiego, co utrudnia wyznaczanie jego wielkości. W punkcie 2 opracowania zostały zaprezentowane różne definicje kapitału ludzkiego. W punkcie 3 opisane są miary kapitału ludzkiego oraz przeprowadzona została próba kwantyfikacji zasobu kapitału ludzkiego za pomocą syntetycznych mierników taksonomicznych.