8281

i organizować tak, aby dostrzec ich znaczenie i sens. Psychologia postaci (Gestalt) opiera się na założeniu, że percepcja jest zdolnością polegającą na wprowadzaniu organizacji i symetrii w ogromie informacji docierających ze świata zewnętrznego. Wyodrębnienie przedmiotu z jego otoczenia stanowi warunek jego percepcji. Polega to na zdolności oddzielenia tego przedmiotu (figury) od jego otoczenia (tła).

Figura zawsze ma pewien kształt; jest bliżej; jest podobna do określonego przedmiotu; jej barwa jest bardziej nasycona; ma kontur, który oddziela ją od tła; ma tło. Tło w psychologii postaci jest bezkształtne, służy do lokalizacji figury (danego przedmiotu). W pewiych sytuacjach stanowi ono o nowym znaczeniu spostrzeganego przedmiotu (figury) np. karabin w gablocie w muzeum ma inne znaczenie niż w ręku żołnierza podczas wojny, ukrywa je (maskuje) np. umaszczenie niektórych zwierząt służy ukrydu przed ewentualnym napastnikiem.

Człowiek stosuje określone reguły strukturalizacyjne, które pozwalają na sprawny i efektywny przebieg procesu percepcji. Sposób funkcjonowania systemu poznawczego, proces selekcji w trakcie spostrzegania, poprzedni i aktualny przedmiot uwagi determinują informacje docierające do określonych ośrodków w mózgu.

Proces uwagi jest uwarunkowany takimi czynnikami jak:

-stopień podobieństwa bodźców: im bardziej podobne są następujące po sobie bodźce tym trudniej przyciągają uw«gę, wyraźnie różny od nich bodziec przykuje uwagę;

-trudność zadania;

-brak wprawy i doświadczenia;

•zagrożenie i niepokój;

-uprzedzenia i roztargnienie, uprzedzenia ukierunkują uwagę na bodźce zgodne z ich treścią i skrajnie niezgodne z nią, roztargnienie rozprasza uwagę, istotne z punktu widzenia danego zadania bodźce mogą umknąć uwadze;

-nuda;

-przyzwyczajenie do danego bodźca, przy braku zmian bodźca przez pewen okres czasu, następuje osłabienie fizjologicznych i psychologicznych reakcji, receptory przestają reagować na ten bodziec - zjawisko habituacji.

Złudzenia

Iluzje, złudy, złudzenia zmysłowe - patologiczne zjawiska psychiczne polegające na zmienionym postrzeganiu istniejących realnie źródeł zewnętrznych bodźców zmysłowych (wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych i czuciowych); błędna interpretacja czegoś, zniekształcona subiektywnie ocena sytuacji. Iluzje mogą występowe u ludzi zdrowych w warunkach utrudniających wrfaściwe rozpoznanie bodźca np. w ciemności, we mgle. pod wpływem strachu czy zmęczenia. Poprawa warunków czy dodatkowe wyjaśnienia szybko jednak korygują spostrzeżenie. W iluzjach spotykanych w stanach chorobowych korekcja następuje znacznie wolniej.

Omamy

Omamy (halucynacje) to patologiczne zjawiska psychiczne, polegające na występowaniu doznań zmysłowych (słuchowych, wzrokowych, czuciowych, smakowych, węchowych) występujące mimo braku odpowiednich (zewnętrznych) bodźców. Wyróżniamy omamy:

-słuchowe - mogą być wyraźne i niewyraźne (począwszy od nieokreślonych dźwięków, trzasków, stuków aż do słyszenia wielu głosów prowadźącycłi wyraźne rozmowy), głosy mogą być znane i nieznane, pojedyncze lub mnogie, należeć do obu płci; chory może także słyszeć swój głos; -wzrokowe - mogą być proste (np. błyski czy cienie) i złożone (np. przedmioty, zwierzęta, osoby, grupy osób), mogą przypominać znane choremu realia albo przybierać formy dziwaczne, jak z bajki czy opowieści sdence-fiction;

-czuciowe - mogą dotyczyć czucia powierzchownego - skórnego (np. swędzenie, kłucie, pieczenie), czucia wewnętrznego (np. szarpanie, rozciąganie czy ściskanie w narządach wewnętrznych), kinestetyczne (poczucie ruchu np. unoszenia się czy spadania);