100170

1. Bezprawne wyrządzenie szkody (damniun iniuria datuin).

Był to delikt. polegający na bezprawnym USZkCKteffliu bądź zniszęzemU-ŁUfeSUZŁCZy. Przestępstwo to po raz pierwszy uregulowane zostało w lex Aquilia / roku 286 p.n.e.. gdzie zagadnieniu temu poświęcono dwa rozdziały (z trzech istniejących).

Jeden z nich (rozdział I) regulował sprawy zabicia cudzego niewolnika lub czworonożnego zwierzęcia domowego żyjącego w stadzie. Sprawca był zobowiązany zapłacić poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadając najwyższej wartości niewolnika lub zwierzęcia w ciągu ostatniego roku.

Dalszy rozdział (rozdział III) objął inne szkody powstałe w cudzym majątku, a więc zranienie niewolnika hib zwierzęcia stadnego, zabicie lub zranienie innego zwierzęcia, zniszczenie lub uszkodzenie przedmiotów. Tutaj poszkodow-anemu należała się suma pieniężna wedhig najwyższej wartości rzeczy w okresie ostatnich 30 dni pr/ed deliktem.

Rozdział dnigi ustawy akw^rihańskiej regulował odpowiedzialność adstypulatora. który bez zgody i wbrew interesom stypulatora umorzył należny dług.

Wymogiem zastosowana tej ustawy było:

aby szkoda była rezultatem bezpośredniego oddziaływania na rzecz aby rzecz została rzeczywiście uszkodzona aby szkoda powstała z działania, a mc z zaniechania aby szkoda wyrządzona była bezprawnie.

Wyjątkowo dużo uwagi juryści rzymscy poświęcili problemom winy sprawcy, jako wymogu jego odpowiedzialności. Zerwano z zasadą odpowiedzialności opartej na przesłance natury podmiotowej, jaką była bezprawność czynu. Sformułowało koncepcję winy pozakontraktowej. noszącą też miano winy akwlliaiiskiej. Polegała ona na nieprzejawianiu chociażby najmniejszej staranności przez osobę uszkadzającą rzecz.

Poszkodowany miał od dyspozycji aclio tenis Aquiliae Było to powództwo w zasadzie o charakterze karnym, służyło kumulatywnie przeciw współsprawcom, a było bezskuteczne, wobec dziedziców sprawcy Jeśli zaś sprawca bronił się przez zaprzeczenie, pozwanego zasądzano na duplum. Jeśli nie zaprzeczał - sprawa toczyła się o sinipluni (charakter odszkodowawczy).

Justynian zaliczył actio legis Aquiliae do actiones muctae, powództw' o charakterze mieszanym.