100315

1. Wina i jej stopnie - zasady odpowiedzialności zawinionej.

Przez winę (cnipa) rozumie się subiektywny stosunek jakiegoś podmiotu do jego obowiązku zachowania się, wynikającego z normy prawnej, zasad słuszności, albo z treści stosunku prawnego, jaki łączy go z innym podmiotem.

Miernikiem winy jest stopień. Dawne prawo rzymskie znało tylko dwa stopnie winy: dolus i culpa.

Dolus to „zły zamiar" (dolus malus). świadome i dobrowolne działanie lub zaniechanie, obliczone na wyrządzane szkody drugiemu; postępowanie nieuczciwe, wbrew pojęciu „bomie fidet'\ dolus był najwyższym stopniem winy.

Culpa - wina; sensu largo - wszelka wina. łącznie z dolus: sensu stricto - wina niaimyślna, niedbalstwo (neglegentia).

W prawie poklasycznym i justyniaiiskim nastąpiło rozszczepiane pojęcia culpa na: culpa lala - gmbe niedbalstwo, niezrozumiane tego co wszyscy rozumieją culpa levis - lżejsze niedbalstwo

Zaniedbanie staranności mogło być bądź wg wzorca abstrakcyjnego (tym wzorcem był „zapobiegliwy ojciec rodziny”) bądź wg wzorca konkretnego, którym był sam dłużnik.

Zasady odpowiedzialności zawinionej. Stopnic winy służyły do określana miary odpowiedzialności dłużnika w poszczególny ch zobowiązaniach:

a)    za dolus odpowiadali wszyscy zobowiązani

b)    w prawic justyniaiiskim culpa lala = dolus (magna culpa dolus esi)

C) zasada korzyści (uiiliias)

strona, która nie miała korzyści z kontraktu odpowiadała tylko za dolus strona, która czapała korzyści z kontraktu odpowiadała z reguły za omnis culpa.