104365

ONTOLOGIA

• istnienie (różne koncepcje)

-    szczególna własność przedmiotu istniejącego;

-    nie własność przedmiotu, ale ujęcie go w jakimś kontekście, wyznaczonym przez struktury czasoprzestrzenne, struktury prawidłowości i oddziaływań, świadomość indywidualną et caetera; czy istnienie przedmiotów jest stopniowalne?

kryteria istnienia: obserwacja zmysłowa, introspekcja, wnioskowanie o obiektach nieobserwowalnych na podstawie zdań o obiektach obserwowanych, konstruowanie obiektów w naukach empirycznych i matematycznych, dedukowanie zdań o istnieniu obiektów w teoriach naukowych, konstruowanie obiektów fikcyjnych;

konteksty istnienia: w przestrzeni, w czasie, w czasie i przestrzeni, w świadomości indywidualnej, w świadomości społecznej (języku i doświadczeniu potocznym lub kulturze codziennym), w językach teorii naukowych, wjęzykach literackich;

kryteria istnienia: bezpośrednie (charakter empiryczny), pośrednie (charakter logiczny - niesprzeczność sądu egzystencjalnego z innymi sądami; charakter teoretyczno - metodologiczny - kryterium interpretacyjne, kryterium eksplanacyjne, kryterium konstruowalności);

kategorie przedmiotów istniejących: realne / nierealne, aktualne / możliwe, konieczne / przypadkowe, materialne / duchowe, świadomościowe / psychiczne, transcendentalne / idealne;

• współczesna problematyka ontologii:

-    jakie są rodzaje bytów?

-    co należy do tych rodzajów?

-    spór o naturę świata - z jakich rodzajów składa się świat, który spośród nich jest jego substancją? (monizm / pluralizm, materializm / idealizm, teizm / ateizm)

-    spór o strukturę świata - jego budowę, budowę jego części składowych, charakter powiązań między nimi;

(substancjalizm / ewentyzm / energetyzm - czy składniki świata mają strukturę rzeczy, zdarzeń, czy procesów?

zagadnienie istnienia fundamentalnych składników fizycznych świata zagadnienie struktury fizycznych poziomów świata i powiązań między nimi)

-    problem struktury zmian zachodzących w świecie - sformułowanie ogólnej teorii zmian; (dialektycyzm / mechanicyzm

determinizm / indeterminizm - wyjaśnienie struktury zależności między zdarzeniami w świecie)