1492317143

tworem wielowymiarowym, w literaturze przedmiotu istnieją różne perspektywy jego postrzegania¹⁶.

Rozpatrując procesy globalizacji należy zwrócić uwagę na problem tzw. „impulsu globalizacyjnego”, zarówno w sensie podmiotowym, jak i przedmiotowym. Zakres przedmiotowy obejmuje obszary, w których po raz pierwszy zaistniały zmiany o charakterze globalizacyjnym. W wymiarze podmiotowym chodzi o siły sprawcze kierujące procesami globalizacji. Według W. Anioła¹⁷ mamy tu do czynienia z jednym z paradoksów globalizacji. Z jednej strony procesy globalizacyjne związane są ze sferą działań różnorodnych podmiotów politycznych i gospodarczych, które te procesy stymulują, z drugiej zaś, zakres i wielowymiarowość tych procesów nie pozwalają ani nimi sterować ani ich kontrolować.

W literaturze przedmiotu można spotkać dwa zasadnicze podejścia do problemu sił sprawczych warunkujących procesy globalizacji¹⁸: podejście jednowymiarowe, wskazujące dominację jednego czynnika politycznego, technologicznego lub rynkowego oraz podejście wielowymiarowe, eksponujące jednoczesne współdziałanie i oddziaływanie wielu czynników stymulujących procesy globalizacji.

Krytycy globalizacji, nie bez racji, przedstawiają ją jako efekt celowo uprawianej polityki, ponieważ pierwszy „impuls globalizacyjny” wyszedł od państw, które poprzez politykę wewnętrzną oraz działania na szczeblu międzynarodowym dały podstawy dla rozwoju procesów globalizacji, pierwotnie wyłącznie w sferze gospodarczej. Oprócz czynnika politycznego za uruchomieniem procesów globalizacji stał także czynnik technologiczny oraz gospodarczy w postaci mechanizmu rynkowego. Współdziałanie tych trzech czynników, stymulujących zmiany jakościowe dało, zdaniem K. Marzędy¹⁹ podstawę do wyodrębnienia procesów globalizacji korporacyjnej²⁰.

Analizując uwarunkowania, zakres, podmiot i mechanizmy procesów globalizacji korporacyjnej niezbędnym jest odniesienie do korporacji transnarodowych, ponieważ ograniczenie tylko do grup kapitałowych, będących strukturami powiązanymi w sposób trwały kapitałowo, nie oddawałoby pełnego obrazu tego procesu²¹.

¹⁶    Szczegółowe omówienie różnych perspektyw postrzegania przedsiębiorstwa wielonarodowego można odnaleźć m.in. w: Czupiał J., op. cit., s. 35 i n.

¹⁷    Szerzej w: Anioł W., Paradoksy globalizacji, Warszawa 2002, s. 304-312.

¹⁸    Szerzej w: Pietraś M., op. cit., s. 35-68.

¹⁹    Zobacz w: Marzęda K., op. cit., s. 29-30.

²⁰    Pojęcie „globalizacja korporacyjna” w języku polskim wywodzi się z dosłownego tłumaczenia z języka angielskiego wyrażenia corporate globalization. Zobacz w: Oxford English Dictionary on Linę, http://www.oed.com.

■' M. Trocki wyróżnia trzy rodzaje struktur działalności gospodarczej: organizacyjną, kapitałową i kontraktową. Szerzej w: Trocki M., Grupy kapitałowe. Tworzenie i funkcjonowanie. Warszawa 2004, s. 14.

15