104539

Pierwotne podłoże sceptycyzmu było natury praktycznej - Pirron przyjął postawę sceptyczną przekonany, że tylko ona zapewni szczęście, daje bowiem spokój, a szczęście jest w spokoju. Nauka Pirrana miała dwa elementy: etyczną doktrynę spokoju, decydującą o jego zasadniczej postawie w filozofii i epistemologiczną doktrynę sceptycką, służącą mu za argument.

Pirron stawiał trzy zasadnicze pytania:

L Jakie są własności rzeczy?

-    nie wiemy, jakie są własności rzeczy

2 Jak mamy się wobec rzeczy zachowywać?

-    wobec tego musimy się powstrzymywać od sądów o nich 3. Jakie są następstwa naszego wobec nich zachowania?

-    to powstrzymanie da spokój i szczęście.

Sceptycy krytykowali ludzką wiedzę, wykazując, że w żadnym dziele i żadnej postaci nie jest ona możliwa -stąd ich krytyczno-negatywna, destrukcyjna postawa umysłu. Odrzucali wszystkie sądy naukowe jako niepewne, nie kwestionowali tylko sądów o zjawiskach, czyli np ze słyszę teraz jakiś dźwięk - to nie podlega wątpliwości. Jednak przyczyny zjawisk, w przeciwieństwie do samych zjawisk, są nam nieznane i dlatego sądy o nich są zawsze niepewne. Swoje stanowisko sceptycy uzasadniali przez logiczną analizę twierdzeń: wobec każdego danego twierdzeiua wykazywali. że nie więcej ma pewności od twierdzenia z nim sprzecznego, stąd ich hasłem było „nie więcej”. Wynikała stąd formuła izostenii. czyli równosilnośd sądów - żaden sąd nie jest logicznie silniejszy, czyli pewniejszy od innych. Chcąc potępić jakieś twierdzenie przeciwstawiali mu inne. sprzeczne z nim, a „równie mocne".

Poza tym do zbijania twierdzeń sceptycy wypracowali pewne specjalne stale argumenty, zwane tropami, czyli sposobami. Te argumenty sprowadzano niekiedy do dwóch: wszelkie twierdzenie, jeśli ma być pewne, to jest nim bezpośrednio bądź pośrednio, ale

1)    bezpośredniej pewności nie ma wobec rozbieżności i względności poglądów

2)    pośredniej pewności nie ma wobec braku bezpośrednio pewnych twierdzeń, które mogłyby służyć za przesłanki dowodu.

Każdy z tych argumentów sceptycy rozwijali szczegółowo:

1)    bezpośredniej pewności me można zyskać atu przez postrzeżenia, am przez pojęcia

2)    pośredniej pewności nie można zyskać ani przez dedukcję, ani przez indukcję, ani przez zastosowanie kryteriów.

Argumenty przeciw możności poznawania rzeczy przez zmysły (postrzeżenia) przedstawił Ainezydem w swych klasyczny cli 10 tropach

Tropy te sprowadzają się do jednego: względności postrzeżeń. Postrzeżeniom nie można ufać. gdyż postrzeżenia tej samej rzeczy różnią się między sobą (np inaczej postrzegają zwierzęta, a inaczej ludzie lub inaczej postrzegamy za pomocą oczu, a inaczej za pomocą uszu) i me ma powodu, dla którego należy bardziej dawać wiarę jednemu postrzeżeniu.

ZNACZENIE SCEPTYCYZMU

Choć zadania, jakie stawiali sobie sceptycy, były negatywne - chodziło im nie o ustalenie prawdy, lecz o obalenie fałszu i ujawnienie niepewności sądów ludzkich - jednakże ich znaczenie dziejowe było pozytywne i doniosłe. Zlikwidowali wiele błędów i niejasności w przyjętych poglądach filozoficznych, usystematyzowali i pomnożyli krytyczną mysi w starożytnej Grecji Byli teoretycznym sumieniem swej epoki, podnieśli poziom wy magali stawianych dowodowi i w ogóle nauce.

Opozycja skierowana przeciw sceptycyzmowi zwalczała go przeważnie drogą ogóbią Usiłował wykazać niepodobieństwo konsekwentnego trwania na stanowisku sceptycyzmu - życie sceptyka nie jest i nie może być w zgodzie z jego teorią Zarzucano sceptykom posługiwanie się ukrytymi, dogmatycznymi założeniami, bez których icli argumentacja traci siłę. Wypominano rzekome zgubne skutki moralne sceptycyzmu.

WPŁYW PIRRONIZMU

W starożytności miał on duże oddziaływanie na inne szkoły: Akademię w je średnim okresie i szkołę empiryczną lekarzy, którzy uważali, że przyczyny chorób są niepoznawalne i dlatego ograniczali się do rejestrowania symptomów chorób. W średniowieczu sceptycyzm występował tylko jako doktryna pomocnicza; aby wzmocnić wiarę, niektórzy scholastycy obniżali w ten sposób znaczenie wiedzy. Sceptycyzm odnowiono w epoce Odrodzenia, zwłaszcza we Francji XVI w. przez Montaigne a. Odtąd sceptycyzm miał zawsze zwolenników (Huet w XVII w.. Bayle i Schulze w XVIII). jednak byli to odosobmeni myśliciele, nigdy już nie powstał liczniejszy i wpływowy obóz sceptyków. Również Kartezjusz. Hume i Mili odnowili rozumowanie i argumenty sceptyków, ale nie \%7ciągnęli z nich tak skrajnych konsekwencji jak oni.