104597

Program nie zawierał krytyk i kapitalizmu; podkreślając znaczenie rolnictwa jako źródła utrzymania najliczniejszej warstw)' mieszkańców Polski, program deklarował jednocześnie życzliwy stosunek do słusznych żądali rzesz robomiczych.

Wiele miejsca poświęcono zagadnieniom kultury i oświaty oraz demokratyzacji dostępu do szkolnictwa. Pokojowa polityka, międzynarodowa współpraca rolników jako gwarancja pokoju, rozbudowa obronności, połączona z protestem przeciwko usiłowaniom sanacji uczynienia z wojska politycznego filaru jej rządów - to dalsze elementy programu.

Program uzupełniała znacznie bardziej radykalna odezwa do chłopów. Znalazły w niej wyraz agrarne założenia Stroiuiictwa Chłopskiego Odezwa stwierdzała między innymi, iż cliłopi jako najliczniejsza warstwa w Polsce stanowią główne źródło moralnych i materialnych wartości, na których opiera się państwo i naród. Deklarowała też solidarność z innymi grupami polskiego świata pracy.

Wybór centralnych władz Stroiuiictwa Ludowego stanowił początek procesu zjednoczenia. Przebiegał on dość powoli. Postawę wsi cechowała w tym okresie na ogół znaczna bierność, stąd też proces oddolnego zjednoczenia miał na ogół sporadyczny charakter. Jednocześnie działacze istniejących przed zjednoczeniem ugmpowań niechętnie dopuszczali niedawnych przeciwników politycznych do swoich organizacji terenowych. To samo zjawisko występowało w odniesieniu do prasy ludowej. Toczyła się nierzadko ostra walka o obsadę funkcji w powstających zarządach wojewódzkich. Najsprawniej stronnictwo powstawało na terenie byłego zaboru austriackiego, zwłaszcza w Krakowskiem; Iwoizono je opierając się na dawnej organizacji „Piasta". W krótkim czasie teren ten stal się prawdziwą twierdzą wpływów Stronnictwa Ludowego. W procesie zjednoczenia uzewnętrzniały się konflikty o charakterze ideowym. Krytykowano, niekiedy z pozycji prawicowych, niekiedy radykalnych, nowo przyjęty program. Konflikty te podsycała sanacja poprzez działające na terenie wsi przybudówki. Ostatecznie w początkach 1932 stroiuiictwo opuściło kilka grup działaczy. Wkrótce też utworzone przez nich efemeryczne na ogół organizacje znalazły się w BBWR. Do połowy 1932 proces scaleniowy został w zasadzie zakończony. Powstała jednolita siec' zarządów wojewódzkich, powiatowych i zarządów kół. Włożono też wiele wysiłku w szkolenie na kursach znacznej liczby młodych aktywistów wywodzących się w większości z organizacji młodzieżowych, zwłaszcza ‘Wici’.

Na postawę wsi oddziaływać zaczął kryzys ekonomiczny . Uzewnętrzniał się proces radykalizacji mas chłopskich- ddopi coraz częściej krytykowali zarówno sanacyjny system rządów, jak i istniejącą sytuację gospodarczą. Ułatwiało to działanie stroiuiictwa, które z kolei swymi akcjami radykalizowało masy cliłopskie zaczynające stawiać czynny opór: np. starcia z policją w czasie obchodów Święta Ludowego w Lublinie, starcia z powodu pogłoski o przywróceniu pańszczyzny, itp.

Od 1932 SL zainicjowało nową famę zbiorowych wystąpień - strajki chłopskie. Pierwszy strajk odbył się w 02.1932 pod hasłem żądania obniżenia opłat. Kolejne w marcu, w kwietniu SL. za pośrednictwem kierowanego przez jego działaczy Związku Zawodowego Rolników, ogłosiło bojkot targowisk w Łowiczu. Porem strajkowali ludowcy powiatu Mińsk Mazowiecki. Nastąpiło głośne starcie przy okazji strajku rolnego w Jadowie w powiecie radzymińskim. Giłopi siłą przeciwstawili się tam policji, broniąc uczestników wystąpień przed aresztowaniem. Policja użyła brom. Trzech chłopów zginęło, kilku odniosło rany. Dokonano wśród strajkujących aresztowali.