106094

druga - niestety jakby więcej realna niż pierwsza - pochodzi z jego zwierzęcości i warunkuje tamtą. Człowiek znajduje się na granicach dwu dziedzin bytu: przyrody i specyficznie ludzkiego świata, i nie może bez niego istnieć, lecz świat ten nie wystarcza dla jego istnienia i nie jest zdolny mu go zapewnić. Człowiek jest przeto zmuszony do życia na podłożu przyrody i w jej obrębie, lecz dzięki swej szczególnej istocie musi przekroczyć jej granice, ale nigdy nie może w pełni zaspokoić sw^rej wewnętrznej potrzeby bycia człowiekiem. (Ingarden, 1987. s. 17)

2. egzystencjalizm

Ezystencjalizmem nazywane są bardzo różne zjawiska nie mające z tą filozofią nic wspólnego. Sprawę komplikuje dodatkowo fakt. że egzystencjalizm występuje w dwóch formach: cluześcijańsko-katolickiej. do których zalicza Jaspcrsa Jean-Paul Sattre. Wspólnie jednak uznają, że istnienie poprzedza esencję.

Jean-Paul Sartre (1905-1980)

Człowiek jest tym. co sam z siebie uczyni-jest to pierwsza zasada egzystencjalizmu. Jest zatem projektem, tym co stanowi realizacje jego woh. Wola zaś jest już świadomą decyzją, następstwem tylko niektórych pragnień. Pr agnienie to wybór spontaniczny. w^rola i jej decyzje zaś określają nasze działanie i za działanie to jesteśmy odpowiedzialni Skoro jednak wszystko zależy od wyboru. to człowiek absolutnie odpowiedzialny jest za ty czym jest. Pojęcie subiektywności ma dwa znaczenia; w pierwszym subiektywna jest jednostkowa jaźń, w drugim - subiektywność oznacza niemożność wyjścia poza „ludzki", tj. stworzony przez człowieka świat sensów i znaczeń. To drugie znaczenie subiektywności faktycznie określa egzystencjalizm. Egzystencjaliści jednak nie postrzegają człowieka jako izolowanej jednostki. Wszelkie decyzje mają bowiem ponadindywidualny charakter - każdy swoim postępowania kreuje jednocześnie określone wzory osobowe. Czyn indywidualny angażuje całą ludzkość. Każdy bowiem dokonuje wyborów' biorąc pod mvagę własną sytuację ale jednocześnie wyborem swoim określa preferowane przez siebie w^rartości i niejako domaga się ich powszecluiego uznania. Wybierając życie pozagrobowa uznaje, że taka forma życia, której treść i sens okr eślony jest poza tym światem jest wyższa niż aktywne tworzeiue ziemskiej rzeczywistości.

3. strukturalizm

Claude Levi-Strauss (1908-2009)

Etnolog, prowadził badaiua terenowe w Ameiyce Łacińskiej. W swych badaniach koncentrował się na strukturach społeczeństw, sztuce, mitach i systemach klasyfikacji pokrewieństwa i powinowactwu. Każdy mit okazał się wpleciony w mity pokrewne. Świadomie planujące „ja" pojawiało się w takiej strukturze już uprzednio uporządkowanej. Świadome planujące „ja" było bardzo późnym efektem rozwoju ludzkości. Nie można więc człowieka redukować ani do biologicznych (koniecznych) procesów ani do sfeiy wolności. Kultura jest bow iem rzeczywistością nie tyle tworzoną, co tworzącą człow ieka.

4.    hermeneutyka

Hans-Georg Gadamer (1900-2002)

Powrócił do koncepcji „koła henneneutycznego" Heideggera. Dowartościow'al przy tym przesądy. W Oświeceniu postulowano naukę wolną od przesądów, tymczasem nigdy' nie możemy zacząć poznawać od zera. Pochodzimy z różnych lustorycznych i kulturowych światów. Aby zrozumieć odmieimy świat nie należy przestawać być sobą -powinienem tak poszeizyć własny horyzont rozumienia, aby uwzględnić odmieiuiość. Znaczenie zaś poznajemy nie tyle odnosząc pojęcie do świata, co obserwując oddziaływanie tego pojęcia. Każde rozumienie możliwe jest w ramach określonej dziejowej tradycji, która czyni nas zależnymi od liistorii oddziaływania.

5.filozofia analityczna

GottlobFrege (1848-1925). Bertrand Russell (1872-1970) oraz Ludwig Witggenstein (1889-1951) stworzyli nurt nazywany filozofia analityczną.

Frege uznał, że przedmiot ma sens (sposób jego rozumienia iopisywania) oraz znaczenie - desygnat. Od nich należy