107463

D Widzimy tutaj zastosowanie ujęcia abstrakcyjnego w postaci wyrazu „Kto” jako określenia adresata normy. Adresatem jest więc każda osoba, która zabija.

D Ujęcie ogólne natomiast przejawia się w użyciu wyrazu „zabija” jako określenia sankcjonowanej czynności. Jak widać nie jest istotny sposób w jaki jest to dokonywane, liczy się fakt pozbawienia życia.

Kolejną ceclią cliarakterystyczną normy prawnej jest to, iż w jej strukturze można wyróżnić trzy elementy:

1.    Hipoteza - Kto? (adresat normy) Kiedy? (w jakiej sytuacji).

2.    Dyspozycja - Jak? (jak w sytuacji wskazanej w hipotezie ma się zachować adresat normy - wzór powinnego zachowania).

3.    Sankcja - informuje o skutkach zachowania niezgodnego z dyspozycją. Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, iż sankcja nie jest karą w rozumieniu kryminalnym - jest to skutek zachowania przeciwnego do danego wzoru.

„Kto zabija człowieka podlega karze.”

„Kto zabija" - hipoteza.

„Podlega karze” - sankcja.

W powyższym akcje prawnym zastosowana jest sankcja na negację dyspozycji. Dyspozycja ta jednak nie występuje bezpośrednio w opisie.

„Kto zabija człowieka (a zabijać nie wolno) podlega karze.”

W kodeksie cywilnym tylko jeden artykuł mówi o sankcji: „czynność nie ważna nie lodzi skutków prawnych ”.

Podział norm prawnych ze względu na treść dyspozycji:

□    Normy imperatywne - nakładają na adresata bezwzględny obowiązek zachowania się tak, jak opisuje to dyspozycja (nakazy, zakazy). Najczęściej używane są w nich słowa „musi” lub „powinien” (w języku prawniczym „powinien” jest obowiązkiem).

□    Normy dyspozytywne - nie zakładają obowiązku lecz adresatowi normy pozostawiają wybór między zachowaniem wskazanym w dyspozycji a każdym innym zachowaniem. Giarakteryzują się użyciem słowa „może”.

Systematyka prawa (system prawa).

Kryteria porządkujące normy:

1.    Kryterium zasięgu przestrzennego obowiązywania norm:

■    Prawo wewnętrzne - prawo danego państwa.

■    Prawo zewnętrzne - prawo międzynarodowe.

2.    Kryterium podmiotu interesu (czyi interes chroniony jest prze dany zespół norm?):

■    Interes wspólnoty - prawo publiczne.

■    Interes indywidualny - prawo prywatne (w tym prawo cywilne).

3.    Kryterium charakteru przedmiotu regulacji

■    Materialne - zespół norm regulujących prawa i obowiązki.