107495

d.    Po czwarte, ówcześni ekonomiści zajmujący sie rozwojem uważali, że państwo było jedyną instytucją zdolną do pomyślnego organizowania dużych, bardzo drogich, ryzykownych i złożonych projektów rozwojowych, koniecznych do spełnienia rosnących zobowiązań publicznych i zwalczania ubóstwa, jak również do zatrudnienia znacznej części społeczeństwa a także do poprawy zdolności gospodarek wchodzących do konkurencyjnego uczestnictwa w globalnej gospodarce.

e.    Po piąte, ogólny etos tamtych czasów sprzyjał rozwojowi państwa socjalnego (ang. welfare State) i kierowaniu gospodarką przez państwo.

Jak pokazuje jednak analiza ponad 50-ciu lat etatyzmu, to podejście do rozwoju nie spełniło oczekiwań KSR. Tym, co osiągnięto była poprawa zdolności polityków i urzędników publicznych do wykorzystywania struktur państwowych jako instrumentów łupienia, aby wzbogacić sie kosztem społeczeństwa. Większe znaczenie miał fakt, że etatyzm zwiększył możliwości ludzi mieszkających w miastach do wykorzystywania wiejskich regionów rolnych. Dodatkowo jednopartyjny system polityczny był efektywnie wykorzystywany przez sprawujących władzę do zduszenia społeczeństwa obywatelskiego i do całkowitego zmonopolizowania wszelkich aspektów rządzenia. Co więcej, masowa kontrola działań gospodarczych przez państwo zwiększyła możliwości władz państwowych do zaangażowania sie w nepotyzm, korupcje i w dążenie do uzyskania przywilejów. Ingerencja państwa w wymianę dóbr i usług zahamowała także wrodzoną przedsiębiorczość, zniechęciła do tworzenia bogactwa i w znaczącym stopniu zubożyła masy.

Kierowany przez państwo rozwój w postkolonialnej Afryce doprowadził do znaczącego wzrostu zatrudnienia w sektorze publicznym, tworząc bardzo nieefektywną, pasożytniczą biurokrację. Afrykańscy liderzy utworzyli dużą liczbę państwowych przedsiębiorstw (spółek skarbu państwa -SSP) mających podjąć sie wielu bardzo skomplikowanych    i ryzykownych projektów

przemysłowych, które nie były zaś zyskowne dla sektora prywatnego. SSP ponosiły jednak ogromne straty i były zdolne do egzystencji tylko dzięki wysokim zastrzykom finansowym od państwa. W efekcie znacznie przyczyniały sie one do drenażu budżetu państwa. Rezultatem nadmiernego sektora państwowego było całkowite zaniedbanie sektora prywatnego. Postkolonialne rządy nie tylko zignorowały sektor prywatny gdy szukały sposobów na wsparcie nieefektywnych SSP, ale przyjęły także politykę, która znacząco zwiększyła koszty działania w sektorze prywatnym tym samym zmuszając wiele przedsiębiorstw do przejścia do szarej strefy.

3)    Niestabilność rządów.

Dodatkowo system rządów w wielu KSR jest anachroniczny, często dochodzi też do przewrotów i zmian u steru władzy. Trzeba również pamiętać, że większość wojen, które toczyły się od 1945 r., wybuchła właśnie tam (głównie Afryka). Zatem, trzeba uwzględnić niestabilną sytuację polityczną i gospodarczą, panującą w krajach Trzeciego Świata.

4)    Specyficzne warunki naturalne.

Barierą rozwoju krajów tej grupy są niezwykle często niekorzystne warunki naturalne i położenie geograficzne,    a zwłaszcza brak dostępu do morza, peryferyjne, wyspiarskie

położenie, górzysty lub pustynny charakter. Niesprzyjające środowisko przyrodnicze jest często powodem naruszania równowagi środowiska i stanowi przesłankę do występowania klęsk ekologicznych, jak np. pustynnienie, erozja gleb, susza bądź powodzie. Sprzyja im wylesianie, nadmierny wypas zwierząt. Kraje te z racji swego położenia geograficznego częściej niż inne narażane są na klęski żywiołowe, jak trzęsienia Ziemi, erupcje wulkaniczne, cyklony tropikalne. Aby nastąpił rozwój krajów słabo rozwiniętych, wymagane są przede wszystkim takie działania, jak unowocześnienie rolnictwa i infrastruktury gospodarczej (transport, komunikacja, sieć energetyczna), podniesienie poziomu edukacji, zmniejszenie przyrostu naturalnego, zwiększenie obrotów handlu zagranicznego czy zapewnienie pomocy z krajów lepiej rozwiniętych.

5)    Globalizacja.

Globalizacja to wbrew pozorom kolejny czynnik będący barierą w rozwoju krajów biednych. Otóż najbogatsze kraje    i korporacje bogacą się jeszcze bardziej, wykorzystując tanią

siłę roboczą poprzez inwestycje w krajach biednych, co daje im możliwość nieograniczonego korzystania z surowców naturalnych tych krajów. Globalizacja powoduje wyzysk robotników i rolników, zmusza się do pracy nawet dzieci (tę samą pracę wykonuje się w biednych krajach Azji za wielokrotnie niższą cenę niż np. w USA czy krajach Europy Zachodniej).

6)    Przewaga zatrudnienia w I sektorze gospodarki, a zarazem niska towarowość produkcji rolnej. Kraje słabo rozwinięte są to na ogół kraje rolnicze, zwykle nie zaspakajające nawet własnych potrzeb żywnościowych. Struktura zatrudnienia jest w tym przypadku zupełnie inna niż w krajach bogatych:

•    W rolnictwie pracuje zazwyczaj ponad % ludności, co uniemożliwia rozwój kraju.

•    Sektor przemysłu i usług jest zacofany, co jest spowodowane brakiem pieniędzy na jakiekolwiek inwestycje - wszystkie środki są przesuwane do rolnictwa w celu pozyskiwania żywności.