108197

Wybór określonych praw i zasad umowy społecznej wynika z racjonalności człowieka.

• J. Buchanan:

Prawo do własności ma podstawowe znaczenie nie tylko dla wolności jednostki, ale też dla efektywności gospodarowania

- Paradoksem socjalizmu było to. że odwołując się do potrzeby poprawy efektywności i ograniczania własności prywatnej doprowadzono zarówno do ograniczenia wolności, jak i do niesprawnej i nieefektywnej gospodarki.

•    Prawo własności, jako prawo jednostki, wynika z umowy społecznej i jest zapisane w konstytucji. Powoływanie się na prawo naturalne w tym względzie jest anachronizmem. W wyniku umowy społecznej jednostki konstruują prawa na wzór praw naturalnych.

•    Od czasów Locke'a do współczesności zakres podstawowych praw człowieka nie uległ zmianom; należą do nich:

• prawo do życia,

■    prawo do wolności

■    i prawo do własności.

4. Związki między własnością a wolnością Richard Pipes „Własność a wolność" (Warszawa 2000)

„Moja hipoteza stanowiąca punkt wyjścia jest stwierdzenie, że istnieje bardzo bliski związek między publicznymi gwarancjami posiadania a wolnością jednostki: że jeżeli istnienie jakiejś formy własności jest możliwe bez wolności, to sytuacja odwrotna jest niewyobrażalna"

Kolejne ważne zagadnienia:

1.    Czy posiadanie daje wolność?

-    Własność jest niekiedy definiowana w kategoriach wolności.

2.    Czym różni się posiadanie rzeczy od posiadania wolności religijnej czy wolności słowa?

-    Dlaczego ten drugi rodzaj wolności jest dzielony bardziej sprawiedliwie (równo?) niż ten pierwszy?

Argumenty za własnością (R. Pipes.):

Polityczny: własność pomaga w stabilizacji i ogranicza uprawnienia rządu (jeśli nie jest rozdzielana w rażąco nieuczciwy sposób).

+ Moralny: własność jest uprawniona, ponieważ każdy ma prawo do korzystania z owoców swojej pracy.

Ekonomiczny: jest to najskuteczniejszy sposób tworzenia dobrobytu.

Psychologiczny: wartość wzbogaca poczucie tożsamości i godności własnej jednostki.

James Madison (filozof, polityk, prezydent USA w XIX w):

•    Własność w ujęciu wąskim:

- Np. własność ziemi, towarów, pieniędzy

•    Własność w ujęciu szerokim („i bardziej właściwym”)