108386

2. własnej aktywności i działalności jednostki-biologicznie zdeterminowane czynne uczestnictwo w poznawaniu świata i przeobrażaniu go.

3.    środowiska

4. wychowania i nauczania

W zakresie koncepcji czteroczynnikowej Stefan Szuman dokonał podziału dychotomicznego pod kątem czynników, które szczególnie oddziałują na psychikę dziecka.

czynniki
Wewnętrzne (biologiczne)	Zewnętrzne (środowiskowe, społeczne)
1. anatomiczne i fizjologiczne wyposażenie oraz rozwojowe kształtowanie się organizmu u dzieci i młodzieży. 2. potrzeby, skłonności i dążenia stojące u źródeł aktywności dziecka.	1. bodźce i wpływy środowiska warunkujące i aktualizujące rozwój psychiki dzieci i młodzieży. 2. umyślne, celowe rozwijanie i kształtowanie przez nauczanie i wychowanie.

Wyznaczniki rozwoju

-aktywność-cliarakterystyczny stan i podstawowa cecha każdego organizmu.

Powoduje, że jednostka reguluje czynnie swoje stosunki ze środowiskiem, to znaczy nie tylko się do niego przystosowuje, ale również wywołuje zmiany w swoim otoczeniu. Aktywność jest procesem, który w formie czynności i działań przejawia się od wczesnego dzieciństwa.

-Kształcenie-obejmuje nauczanie i wychowanie, oraz uczenie się, jest podstawą nabywania doświadczenia indywidualnego. Szczególnie ważna role odgrywa w dzieciństwie i młodości, lecz jego znaczenie istotne jest dla w dalszych stadiach rozwoju.

Oddziaływanie pedagogiczne nie przynosi zwykle natychmiastowych skutków, początkowo ma ono formę dyskretną, utajoną, dopiero po czasie wyraźnie się ujawnia .

Interakcje między obydwoma wyznacznikami rozwoju maja związek z problemem wolności jednostki, swobodą wyboru działań, ról społecznych, partnerów, itp...