109215

—    wykładania ta wspierana przez paralingwistyczne środki wyrazu, min: organizacja przestrzenna tekstu (wyodrębnienie tytułów, nagłówków, podział na artykuły, paragrafy, punkty etc.), ałe same napisy umieszczone jako tytuły pewnych części tekstu prawnego nie stanowią dostatecznej podstawy do konstruowania norm prawnych;

Dyrektywy systemowe

oparte na założeniu, że poszczególne normy stanowią składnik spójnego systemu prawnego,

więc nie dopuszcza się istnienia norm wzajemnie sprzecznych —* w związku z tym min.:

*    łex superior de rogal legi inferiori;

*    lex spccialis derogat legi genendi,;

*    exceptiones non suntexfendendae;

*    lex posterior derogat legi antcriori, ale lex pos tenor generalia non dc rogal legi priori speciidi,

—    tradycyjny pogląd (tak też SN w 1995 r ), że gdy na podstawie wykładni językowej sens jest jednoznaczny to kończy się proces wykładni —* ale wg Radwańskiego taki pogląd nie służy umacnianiu się praworządności, gdyż większa jest waga werbalnego znaczenia tekstu niż spójności systemu prawnego, dlatego zawsze przepis powinien by: poddany też wykładni systemowej —»wg TK znaczenie przepisu jest wyznaczane przez jego brzmienie oraz treść innych przepisów prawnych mających wpływ na rozumienie interpretowanego przepisu w ramach wykładni systemowej (też Z. Ziembiński);

*    orz. SN z 1998 r. - wolno odstąpić od znaczenia literalnego danego przepisu, gdy znaczenie to pozostaje w oczywistym konflikcie lub sprzeczności ze znaczeniem innych norm systemu;

Dyrektywy funkcjonalne

—    oparte na założeniu, że racjonalny ustawodawca stanowi normy, aby w sposób maksymalnie sprawny realizować uznawane i preferowane przez siebie cele i wartości;

*    koncepcja tzw. dynamicznej wykładni —* gdy chodzi o aktualnego ustawodawcę (dominuje);

*    koncepcja tzw. statycznej wykładni —* gdy chodzi o izeczywistego ustawodawcę — tzw. wykładnia historyczna;

—* za dynamiczną opowiedział się SN w 1991 r. odchodząc od poprzedniego rozumienia zwrotu „posiadacz w dobrej wierze” z powołaniem na obecne rozumienie prawa własności;

—    przypisywanie ty cli celów i wartości musi opierać się na obiektywnych przesłankach, s.\ to min:

*    wartości konstytucyjne;

*    wartości lub cele wskazane w ratyfikowanych pizez RP umowach międzynarodowych;

—    kiedy można stosować tą wykładnię:

*    nie można gdy językowa i systemowa nie pozostawiły wątpliwości (tak min. SN w uchw. z 1996

^L)i

*    gdy są niejasności lub gdy wyniki wykładni prowadziłyby do niedorzecznych rezultatów społecznych łub aksjologicznej niespójności systemu prawnego, burzącej przekonanie o racjonalnym ustawodawcy można ją zastosować (wszystko jedno czy dot to mscogens czy dispositmim), a judykatura dopuszcza nawet odrzucenie wykładni językowej, gdy

przemawiają za tym w. systemowa i funkcjonalna (tak min. SN w orz. z 1998 r. - j/w, też TIC z 1991, SN z 1991, SN z 1996);

Wyniki wykładni

—    wykładnia stwierdzająca —* ustalenie, że wykładnia językowa pozwala jednoznacznie określić treść lub moc normy i że nie ma podstaw do zakwestionowania tak ustalonego jej sensu;

—    wykładnia rozszerzająca —» ustalenie, że ze względu na dyrektywy wykładni systemowej lub funkcjonalnej należy przyiąć szerszy zakres normowania lub zastosowania normy niż wynikałoby to z rezultatów osiągniętych na podstawie reguł wykładni językowej;

—    wykładnia zwężająca —* j/w ale węższy zakres normowania lub zastosowania;

—    wykładnia derogująca —»ustalenie, że ze względu na po za językowe dyrektywy wykładni przepis nie ma doniosłości normatywnej, mimo że w świetle wykładni językowej należałoby mu znaczenie takie przypisać (kwestia sporna w doktrynie);

II. Wnioskowanie z norm o normach Pojęcie