W Polsce 89% rynku mają banki komercyjne, 5% banki spółdzielcze oraz 6% oddziały banków z krajów UE.
Klasyczne typy systemów bankowych:
• Japoński - cecha szczególna: wzajemne powiązania między bankami i przedsiębiorstwami
• Niemiecki - cecha szczególna: korzystanie przez przedsiębiorstwa tylko z usług jednego banku
• Anglo-amerykański (kapitałowy) - cecha szczególna: opiera się na finansowaniu bezpośrednim przez rynek kapitałowy, ale przedsiębiorstwa mogą również korzystać z typowych usług bankowych
Generalnie w systemach kontynentalnych nacisk jest na długoterminową współpracę, dlatego więcej uwagi przywiązuje się do relacji z klientem. Polska jest najbardziej bliska systemowi niemieckiemu. Historia współczesnej bankowości w Polsce:
• 1988 - początki reform (wcześniej NBP pełniło zarówno rolę banku centralnego jak i jedynego banku komercyjnego)
• 1989 - uchwalenie ustaw bankowych
• 1993 - początek prywatyzacji banków
• 1993 - 1996 - „cichy" kryzys bankowy i restrukturyzacja sektora bankowego
• 1997 - uchwalenie „nowych" ustaw bankowych
• 1 maj 2004 - otwarcie sektora krajowego na sektor UE
Temat 2. Klasyfikacja i charakterystyka operacji bankowych. Organizacja banku.
Na ogół operacje bankowe utożsamiamy z usługami bankowymi, produktami bankowymi, a także czynnościami bankowymi. Są to stosunki umowne między bankiem, a klientem, w którym bank oferuje usługi, zaś klient jest usługobiorcą. Występuje przy tym ruch pieniądza w postaci materialnej bądź w postaci zapisu księgowego.
Różnice pomiędzy kredytem a pożyczką:
• Umowa pożyczki uregulowana jest w Kodeksie cywilnym, natomiast umowa kredytu realizowana jest w oparciu o przepisy prawa bankowego
• Z chwilą przeniesienia własności pożyczkodawca traci prawo ingerowania w sposób wykorzystania pożyczonych środków, a w przypadku kredytu bankowego bank udostępnia te środki tylko na czas określony
• Przedmiotem pożyczki mogą być pieniądze i inne rzeczy oznaczone co do gatunku jako przedmioty materialne, natomiast przedmiotem kredytu są tylko środki pieniężne
• Pożyczka może być wykorzystana przez pożyczkobiorcę na dowolny cel, natomiast kredytu bank udziela na ściśle określony cel
• Pożyczkodawca nie ma prawa kontroli sposobu wykorzystania pożyczki, a kredytodawcy przysługuje prawo kontroli
Klasyfikacja operacji bankowych wg kryterium wpływu na bilans:
• Aktywne - zmieniają stan aktywów (np. kredyt)
• Pośredniczące - nie zmieniają stanu aktywów i pasywów (np. polecenie przelewu), ale jest to duże uproszczenie gdyż do zmiany jedynie struktury bilansu dochodzi tylko w przypadku przelewów wewnątrz-bankowych
• Pasywne - zmieniają stan pasywów (np. depozyt), ale jest to kolejne uproszczenie, bo operacje pasywne wpływają też na aktywa
Klasyfikacja operacji bankowych wg kryterium potrzeb klienta:
• Finansujące - bank finansuje albo pomaga otrzymać finansowanie klientowi
a) Finansowanie bezpośrednie - bank bezpośrednio daje klientowi środki
b) Finansowanie pośrednie - bank zapewnia gwarancję lub poręczenie, co ułatwia zaciągnięcie klientowi kredytu w innym banku, gdyż wystawca gwarancji lub poręczenia zobowiązuje się do spłaty kredytu kiedy klient tego nie zrobi