112857

Czyny niedozwolone

delikty - zawinione zachowanie, gdzie osoba fizyczna własnym działaniem lub zaniechaniem wyrządza komuś szkodę (zasada winy, która ma element obiektywny - bezprawność i element subiektywny - zarzucalność, cechy konkretnego sprawcy; te elementy muszą wystąpić kumulatywnie, inaczej nie ma winy i nie ma odpowiedzialności, ale może być odpowiedzialność winy w nadzorze) - art. 415;

- osoby prawne, sztuczne twory stworzone przez system prawny - podstawa odpowiedzialności to art. 416 kc - ma tu też zastosowanie zasada winy z dwoma elementami.

Odpowiedzialność za tzw cudze czyny

Kto inny jest bezpośrednim sprawcą, a kto inny za szkodę odpowiada. Są tu 3 sytuacje:

1.    odpowiedzialność w ramach winy w nadzorze (art. 427 kc) - jest osoba, której nie można zarzucić winy - małoletnia (do 13 r. Z.), chora psychicznie; są 3 podstawy tej odpowiedzialności;

a)    ustawa (np. odpowiedzialność rodziców na podstawie kr.o., nauczycieli, pracowników szpitali psychiatrycznych)

b)    umowa - zajęcia pozalekcyjne (umowa o naukę pływania, jazdy konne)

c)    ktoś praktycznie i w sposób stały sprawuje nadzór (np dzikiemopiekują się dziadkowie).

Można się uniewinnić w drodze eksulpacji - że nie było winy w nadzorze albo wykaże, Ze nawet przy należytym sprawowaniu nadzoru i tak szkoda by nastąpiła.

2.    wina w wyborze (art. 429) - ktoś zatrudnia np. hydraulika, który zalewa mieszkanie komuś - odpowiada właściciel mieszkania, chociaż on nie wyrządził szkody - odpowiada za wybór partacza, chyba Ze wykaże iż hydraulik zawodowo się tym trudni, to wtedy odpowiada hydraulik z art. 415 (umowa cywilnoprawna);

3.    odpowiedzialność pracodawcy za szkody wyrządzone przez jego pracownika (art. 430) - jest tu zwierzchność służbowa, umowa o pracę o ostrzejsza odpowiedzialność-jest oparta na zasadzie ryzyka, a nie winy

pracodawca    _______praęownik (może być brak winy te^ i pracodawca i tak

iwiada)

odpowiada na zasadzie ryzyka, brak winy pracownika nie wyłącza szkoda

poszkodowany

odpowiedzialności pracodawcy Odpowiedzialność związana z rzeczami

1. Wchodzi tu w grę odpowiedzialność za wyrzucenie, wylanie, np. z okna -odpowiedzialność ta oparta jest na zasadzie ryzyka. Muszą wystąpić przesłanki egzoneracyjne - siła wyższa, wyłączna siła poszkodowanego lub osoby trzeciej, za które nie ponosimy odpowiedzialności (art. 433). Odpowiedzialność ta dotyczy osoby, która faktycznie lokal zajmuje (choćby bezpodstawnie).