116616

4)    Przemieszczanie zasięgów.

Cały zasięg gatunku może stopniowo zmieniać swe położenie w wyniku równoczesnego rozszerzania w jednym kierunku i kurczenia w przeciwnym, w miarę przesuwania się pasa klimatycznego.

5)    Zasięgnie zmieniający się.

Możemy mówić o zasięgach o stałej wielkości, gdy geologiczno-geograficzne właściwości regionu oraz wiek i brak zmienności gatunków świadczy o stałości w czasie długiego okresu w skali geologicznej; oraz gdy jest to potwierdzone dowodami paleobotanicznymi.

Centrum zasięgu

Centrum zasięgu można rozpatrywać z trzech punktów widzenia, jako:

*> centrum geometryczne;

❖    miejsce, gdzie powstał (lub wniknął) gatunek i skąd zaczął ekspandować;

❖    miejsce, gdzie gatunek najliczniej i najpospoliciej występuje.

Granice zasięgu

jest to na ogół miejsce, gdzie kończy się możliwość równowagi miedzy potencjałami ekspansji gatunku a oporem środowiska; w tym miejscu dyspersja gatunku zostaje zatrzymana. Granice zasięgu są często elastyczne w czasie i często z różnych powodów ulegają zmianom.

Czynniki które, w istotny sposób ograniczają występowanie danego gatunku, kształtując granice jego zasięgu:

-    klimatyczne (granice odpowiedniej wilgotności oraz temperatury)

-    edaficzne (czynniki siedliskowe)

-    mechaniczne (morza lub łańcuchy górskie) biotyczne (konkurencja)

-    liistoryczne

-    antropogeniczne (działalność człowieka)

Kształt zasięgu

Ogólnie dzielimy zasięgi na ciągłe i nieciągłe:

*    rozerwane (dysjunktywne)

*    rozproszone (wyspowe)

O zasięgu ciągłym możemy mówić gdy:

>    poszczególne populacje danego gatunku pozostają ze sobą w łączności genetycznej,

>    w jego obrębie wszystkie odpowiednie środowiska są zasiedlone, to znaczy nie ma przerw, które nie mogłyby być zasiedlone w czasie normalnej dyspersji osobników danego gatunku,

>*• dane środowisko rozciąga się na dużej przestrzeni oraz jeśli wiadomo, że gatunek występuje w dość regularnym zagęszczeniu.

Dwa przykłady ciągłego (zwartego) zasięgu żywej istoty: rozmieszczenie bawołu afrykańskiego i palmy olejowej, czyli olejowca gwinejskiego. Przedstawiono tu ich zasięgi naturalne, pierwotne, nie zmienione ręka człowieka.

Wśród zasięgów nieciągłych wyróżnić można trzy odmienne kategorie:

Zasięgi ciągłe z oderwanymi stanowiskami na obwodzie; jest to przypadek spotykany najczęściej;

Rozmieszczenie gruszyczki Pyrola media w Europie; oderwane stanowiska poza kresem zasięgu oznaczone punktami Zasięgi rozerwane (dysjunktywne) charakteryzuje się tym, że gatunek ma dwa lub kilka obszarów występowania. Obszary te oddzielone są przestrzeniami o rozciągłości mierzonej nierzadko w setkach, a nawet tysiącach kilometrów.

Rozmieszczenie wierzbówki Epilobium alsinifoliun w Europie