Wśród związków przyczynowo- skutkowych można wyróżnić związki dwustronne i jednostronne.
Związki dwustronne cechuje wzajemne oddziaływanie na siebie badanych zjawisk.
Jak stwierdzić zależność korelacyjną?
Podstawą do badania korelacji między zmiennymi mogą być szeregi czasowe lub przekrojowe. Równolegle zestawienie kilku szeregów między któiymi szukamy wzajemnych związków i porównanie wartości liczbowych cech w tych szeregach pozwalają na wykrycie określonych prawidłowości.
Jeżeli wartości zmiennych w obydwu szeregach wykazują zmiany jednokierunkowe to mamy do czynienia z korelacją dodatnią. Gdy zaś wzrosną wartości jednego szeregu odpowiadają spadki wartości danych drugiego szeregu (zmiany różnokierunkowe), to między zmiennymi zachodzi korelacja ujemna.
X |
Y |
korelacja |
f} |
+ | |
a |
U |
+ |
% |
a |
- |
§3 |
a |
. |
To czy zmienne są skorelowane i w jaki sposób orzekamy na podstawie kowariancji.
Przez indeksy dynamiki rozumiemy mierniki określające stosunek zjawiska w dwóch różnych okresach wielkości.
Przyjmując okres podstawowy t * = k i okres badań t = n, jednopodstawowe indeksy indywidualne oznaczać będziemy symbolami i a łańcuchowe i ,^>.1 Yn
przy czym i„* =-
Yk
Yn
Ii»i>-i =
Y,.,
Indeksy mogą być wyrażane w liczbach dziesiętnych lub (po przemnożeniu przez 100) w procentach
Średnie tempa zmian zjawiska w czasie, wyznaczamy za pomocą średniej geometrycznej indeksów łańcuchowych.