117009

1) KRYTYKA NEOKLASYCZNEJ TEORII PRZEDSIĘBIORSTWA

a) krytyka koncepcji celów

D Neoklasyczna teoria przedsiębiorstwa działającego na rynku służy do wyjaśnienia, jak funkcjonuje rynek, ij. jak kształtują się ceny i podaż przy danym popycie.

D Model przedsiębiorstwa neoklasycznego został opisany za pomocą funkcji produkcji i funkcji kosztów na podstawę następujących założeń:

D Osobą decydującą o tym: co? ile? jak produkować? jest właściciel przedsiębiorstwa, który równocześnie nim zarządza. Jest to założenie o jedności własności i zarządzania.

D Właśdcieł/menedżer przedsiębiorstwa reprezentuje typ homo oeconomicus, tj. człowieka dążącego racjonalnie do maksymalizacji własnych korzyści w związku z prowadzoną działalnością. Ze względów formalnych przyjmuje się, że celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku ekonomicznego.

D Wiedza i infoimacje potrzebne do podejmowania decyzji są pewne. Przedsiębiorca zna popyt na swój produkt i swoje koszty, potrafi również uczyć się na błędach, a więc włącza swoje doświadczenie o zachowaniach nabywców i konkurentów do procesu decyzyjnego. W długim okresie przedsiębiorstwo osiąga najniższy z możliwych poziom kosztów i wybiera optymalną ilość produkcji na podstawie warunku MC = MR.

D Na podstawie badań empirycznych, rozpoczętych w latach trzydziestych w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, stwierdzono, że procesy decyzyjne w przedsiębiorstwach różnią się od opisów teoretycznych opartych na modelu neoklasycznym przedsiębiorstwa:

D Przedsiębiorcy dążą do osiągania nie tylko korzyści pieniężnych, ale i korzyści niepieniężnych, takich jak zadowolenie z osiągnięcia sukcesu, przyjemność z pracy, posiadanie władzy itd.

D W długim czasie przedsiębiorcę satysfakcjonuje zerowy zysk ekonomiczny, a więc zadowala się możliwym do osiągnięcia w danych warunkach wynagrodzeniem czynników produkcji, w tym także własnej pracy.

D Praca we własnym warsztacie i niezależność satysfakcjonują właścicieli małych przedsiębiorstw w większym stopniu niż wysokie zyski.

D Przedsiębiorstwa działają w warunkach niepewności co do działań innych uczestników rynku. Warunkiem racjonalnych decyzji jest znajomość reakcji wszystkich podmiotów gospodarczych na zmiany w otoczeniu. Niemożliwość uzyskania wszystkich informacji lub wysokie koszty ich zdobycia sprawiają, że przedsiębiorcy zadowalają się ograniczoną racjonalnością i nie angażują się w maksymalizowanie zysku. Ograniczona racjonalność przejawia się również zaniechaniem działań na rzecz minimalizacji kosztu.

D Duże przedsiębiorstwa zorganizowane w formie spółek akcyjnych charakteryzuje rozproszenie własności. Motywacja menedżerów do maksymalizacji zysku może nie być tak silna jak motywacja właścicieli, gdyż zwykle bywają oni bardziej zainteresowani sprawowaniem władzy i unikaniem ryzyka. Może być też tak, że rozproszeni właściciele nie są zainteresowani maksymalizacją zysku w długim okresie, lecz wartością dywidendy w krótkim czasie.

b) krytyka maksymalizacji zysków, wielkości krańcowych, optymalnośd i racjonalności

D Zasadnicza debata w obrębie teorii przedsiębiorstwa dotyczy głównego celu działania tego podmiotu gospodarczego i związanego z tym podstawowego założenia teorii tradycyjnej o maksymalizacji zysku. Wielu krytyków omawianej tu teorii - nie kwestionując poglądu, że działające w gospodarce rynkową przedsiębiorslwa dążą zazwyczaj do osiągania możliwie największych zysków - wyraża wątpliwość czy maksymalizacja zysku jest realna w praktyce. Ich rozumowanie jest następujące: przedsiębiorcy mogą chcieć maksymalizować zysk, ale z takich czy innych względów cel ten jest dla nich nieosiągalny.

D W tym kontekśde przytaczany jest zwłaszcza argument o istnieniu w praktyce bariery

informacyjnej. Firmy dysponują nieadekwatną informacją, co powoduje, że nawet jeśli dążą do osiągnięcia maksymalnego zysku, to niekoniecznie go osiągają. Bariera informacyjna uniemożliwia im bowiem dokładne kalkulacje kosztów produkcji, wyznaczanie krzywych popytu na ich produkty (a tym samym i krzywych utargu), przewidywanie zmian w otoczeniu, w tym akcji i reakcji konkurentów oraz innych podmiotów gospodarczych itd.

Str. 2