117626

pożyczali szlachcicom pieniądze. Wieś polska była zamożna -> okres dobrej koniunktury zbożowej. Chłopi przekupywali biednych szlachciców (Nekanty Trepka - Liber hamorum - Księga chamów), aby otrzymać tytuł szlachecki. Polacy do XVII wieku mieli poczucie własnej wartości (Bóg ponoć mówił do Adama i Ewy po polsku tak sądzili szlachcice, szlachta -> potomkowie Jafeta, chłopi potomkowie Chama). W XVI wieku chłopi angielscy uzyskali wolność, właściciele ziemi zaczęli usuwać chłopów z ziemi, bo produkcja rolna przestała się opłacać. Chłopi angielscy przestali być opłacalni właściciele ziemscy dali im wolność, bo chcieli, żeby sobie poszli. Polityka ogradzania - zostawiano gołą ziemie rugowano chłopów, ogradzano ziemie i rozpoczęto hodowlę owiec, (z owcy były większe pożytki niż z chłopa -» chłopa nie można było zjeść ©). Chłopi polscy byli zasobni i nie wolni, natomiast chłopi angielscy mieli wolność, ale nie mieli pieniędzy. W Anglii narodził się w XVI wieku protestantyzm. Sekularyzacja -zeświecczenie własności duchownych. Pojawił się nowy rynek pracy.

■    Cena wolności -> tysiące osób wyemigrowało, bo nie mogło znaleźć sposobu na życie we własnym kraju, wolnością nie byli w stanie się wyżywić.

■    Purytanie - chwytali wałęsających się chłopów i osądzali za wałęsanie się oraz za żebractwo.

■    Wolność jest ważna, ale ma wysoką cenę -> jest jedną z najwyższych wartości.

0 Zmiany w stosunkach między ludźmi - stosunki uległy daleko idącej komercjalizacji. W feudalizmie opierały się głównie na zależności osobistej (przymus pozaprawny). W kapitalizmie relacja wzajemne zastąpiono przez stosunki rzeczowe oparte na kalkulacji pieniężnej. Pieniądz miarą celu gospodarowania. W feudalizmie dziedzic stanowił opiekę nad swoimi poddanymi. Hrabia Morawski -> chłopi prowadzili z nim spór, hrabia z własnej woli przegrał tą sprawę, ponieważ wiedział, że musi opiekować się chłopami. Liczyło się słowo, honor, prestiż - w czasach feudalnych.

Morawski znał Sztaufenberga (zamachowca, który próbował zabić Hitlera). Zasady przed wojną były bardzo ważne. Relacje międzyludzkie były ważniejsze niż zysk. Radziwiłł był niezaradny w duchu kapitalizmu, pomimo iż był mądrym człowiekiem.

0 Bodźcem działalności gospodarczej staje się osiągnięcie zysku -

kapitalizm stwarza warunki dla konkurencji, możliwości wykorzystania środków. Trendy związane z rozwojem handlu. Zmienia się zasięg handlu. Tworzyły się rynki narodowe i później wychodzono z ekspansją na zewnątrz. Osłabieniu uległy prawa feudalne odnoszące się do życia miejskiego: likwidacja prawa składu. W Krakowie ulica nazywa się Sławkowska -> nazwa odnosiła się do miasta, Sławkowa, które miało 7 tysięcy mieszkańców, było polskim El dorado, wydobywano tam złoto i srebro. Bramom Sławkowską wyjeżdżało się do dużego miasta - Sławkowa. Niestety z czasem złoża surowców się wyczerpały i miasto straciło swoją pozycję.

■    Osłabieniu uległ monopol dotyczący cechów rzemieślniczych, kupcy przejęli funkcje rzemieślników, którzy od tego czasu już tylko pracowali, a nie pracowali i sprzedawali.

• W XVI wieku Europa została podzielona granicą Łaby:

•    Na wschód stosunki feudalne, szły tam produkty przemysłowe, luksusowe

•    Na zachód stosunki kapitalistyczne, szły tam transporty zboża i drewna - towary napływały do Holandii, z którą Anglia prowadziła 80-letni konflikt wojenny, w XVIII wieku Anglia wysunęła się na pierwsze miejsce