Polityka finansowa - to dokonywanie wyboru celów, które mają być osiągnięte w wyniku gospodarki finansowej a także metody i sposoby ich osiągnięcia. Inaczej można powiedzieć, że polityka finansowa to działalność podmiotu, który dąży do osiągnięcia określonych celów za pomocą narzędzi pieniężnych (finansowych).
Polityka finansowa jest w zasadzie domeną państwa z uwagi na pełną suwerenność co do kwestii finansowych, jak np. kreacja pieniądza, ustalanie wysokości stóp procentowych, stawek podatkowych, celnych, regulacja strumieni wymiany z zagranicą zarówno po stronie importu jak i eksportu. Zatem polityka finansowa państwa prowadzona jest w dwóch obszarach:
monetarnym,
fiskalnym.
W pierwszym przypadku odpowiedzialność państwa może mieć symboliczny charakter, gdyż bank centralny posiada w istotnym stopniu autonomię prowadzonej polityki monetarnej obsadzając jedynie władze monetarne, natomiast brak możliwości oddziaływania państwa na politykę monetarną, przez co bank centralny jest wyłączony z presji politycznej rządu.
W drugim przypadku widoczny jest już silny zakres oddziaływania, gdyż obszar ten jest wyłączną podporządkowany państwu, rozumianemu tu jako: władze stanowiące, wykonawcze itp.
Cele polityki finansowej w zasadzie nie mają bezpośredniego charakteru pieniężnego lecz są pochodnymi tychże celu. Może to być np. zdobycie dominującej pozycji na rynku, ekspansja na nowe rynki, czy poszerzenie działalności o nowe segmenty. Cele polityki finansowej jak i sama polityka finansowa zależy bowiem od podmiotu, który ją realizuje.
W przypadku państwa można wyróżnić cele uniwersalne jak np.:
- wzrost gospodarczy (przyrost PKB)
- tworzenie nowych miejsc pracy, stabilizacja gospodarki,
- wspieranie konkurencyjności gospodarki,
- zachowanie realnej wartości pieniądza (walka z inflacją),
- bezpieczeństwo wewnętrznego systemu finansowego,
- bezpieczeństwo zewnętrznego systemu finansowego.
Wskazana liierarcliia celów nie jest przypadkowa, gdyż cele polityki finansowej państwa są społecznie użyteczne. Natomiast w ramach celów uniwersalnych można wskazać cele specyficzne, np. określa optymalne wielkości dla danego kraju i danego roku tempo wzrostu gospodarczego. W ramach walki z bezrobociem można dążyć do zróżnicowania struktury bezrobotnych: ograniczać liczbę bezrobotnych absolwentów szkól wyższych, czy też poszukiwanie specjalnych środków, instrumentów likwidujących wysokie bezrobocie w ogóle. Inaczej będzie wygląda polityka finansowa - cele w państwach z nadwyżką budżetową, a inaczej w państwach w wysokim deficytem, itp.
2. Definicja zjawisk finansowych i umiejscowienie ich w całokształcie zjawisk ekonomicznych