121741

Zależnie od charakteru wyrobisk kopalnie dzielą się na:

-    naziemne, czyli odkrywkowe,

-    podziemne.

Schemat wyrobisk górniczych kopalni pokazano na rys. 13.2.

13.2. Podział wyrobisk górniczych

Znajdujące się w strukturze kopalni wyrobiska górnicze można podzielić ze względu na ich przeznaczenie oraz ze względu na ich kształt i wymiary.

Ze względu na przeznaczenie wyrobiska dzieli się na:

-    poszukiwawczo-rozpoznawcze,

-    udostępniające, otwierające dostęp do złoża i umożliwiające jego górniczą eksploatację; w kopalniach podziemnych będą to wyrobiska łączące złoże z powierzchnią ziemi (szyby, szybiki, sztolnie, przecznice), a w kopalniach odkrywkowych wyrobiska odkrywające złoże kopaliny użytecznej przez zdjęcie nadkładu, czyli warstw nadległych; wyrobiska udostępniające wykonuje się prawie wyłącznie w skałach płonnych, a złoże tylko przecinają;

-    przygotowawcze, przysposabiające złoże do najbardziej korzystnego sposobu wybierania; rozróżnia się wyrobiska przygotowawcze główne, dzielące udostępniony pokład na piętra i pola eksploatacyjne (chodniki poziomowe, piętrowe, główne wentylacyjne, główne między poziomowe pochylnie i upadowe) oraz wyrobiska przygotowawcze drugorzędne lub rozcinkowe, dzielące pole eksploatacyjne na pola wybierania i filary (chodniki wybierkowe, dowierzchnie);

-    wybierkowe, w których dokonuje się wybierania kopaliny użytecznej, i które po jej wybraniu ulegają likwidacji. Wyrobiska przygotowawcze i wybierkowe noszą wspólną nazwę wyrobisk eksploatacyjnych. Wykonuje się je zasadniczo w kopalinie użytecznej, a w warunkach specjalnych zagrożeń również w skale płonnej.

Wyrobiska udostępniające użytkowane są przez długi czas, niejednokrotnie równy okresowi istnienia kopalni (kilkadziesiąt lat). Wyrobiska przygotowawcze mają charakter krótkotrwały i ich użytkowanie ogranicza się do czasu wybrania określonego pola eksploatacyjnego, dla którego zostały wykonane. Jeszcze krótszy jest czas użytkowania wyrobisk przygotowawczych drugorzędnych. Wyrobiska wybierkowe mają najkrótszy okres użytkowania. Dla ścian wynosi on kilka miesięcy, dla zabierek zaledwie kilka dni.

Pod względem kształtu i wymiarów górnicze wyrobiska podziemne dzielą się na:

-    wyrobiska korytarzowe, cechujące się nieznacznym przekrojem poprzecznym w stosunku do ich długości; w kopalniach węgla wysokość wyrobisk korytarzowych powinna wynosić, co najmniej 1,6 m; do wyrobisk korytarzowych zalicza się szyby, szybiki, sztolnie, przecznice oraz chodniki;

-    wyrobiska komorowe, stanowiące obszerne wyrobiska górnicze cechujące się większymi wymiarami poprzecznymi niż wyrobiska korytarzowe; najczęściej są to wyrobiska górnicze specjalnego przeznaczenia, których przekrój poprzeczny i długość uzależnione są od liczby oraz wymiarów zainstalowanych w nich maszyn i urządzeń, a ponadto od wyznaczonych przepisami odstępów ruchowych między samymi urządzeniami oraz urządzeniami i obudową; za typowe komory uważa się wyrobiska o przekroju powyżej 20 m²; zalicza się tu podszybia, różne komory maszynowe, elektryczne, warsztaty dołowe itp.;

-    otwory wiertnicze,

-    wyrobiska wybierkowe, mające różne kształty zależne od grubości i nachylenia złoża (pokłady, żyły) oraz od stosowanego systemu wybierania.

Zależnie od położenia w górotworze wyrobiska górnicze dzielą się na wyrobiska poziome, pionowe i pochyle, a w stosunku do rozciągłości pokładu na biegnące po rozciągłości, po wzniosie, po upadzie lub przekątnie, czyli diagonalnie.