Czynniki uciąiliwe lub uciąiliwości są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego może spowodować złe samopoczucie lub nadmierne zmęczenie, nie prowadząc do trwałego pogorszenia stanu zdrowia. Czynniki te mogą utrudniać pracę, obniżać jej wydajność i jakość lub okresowo obniżać sprawność psychofizyczną człowieka, ale nie powodują chorób pochodzenia zawodowego. Oddziaływanie uciążliwe występuje wtedy, gdy w organizmie człowieka występują właściwe fizjologicznie mechanizmy adaptacyjno-przystosowawczc o charakterze obronnym.
Wśród czynników fizycznych środowiska pracy szczególne znaczenie zajmują pyły i czynniki mechaniczne, które mogą być wyróżnione jako osobne grupy klasyfikacyjne. Pyły mogą stanowić czynniki szkodliwe dla zdrowia lub czynniki niebezpieczne (np. wybuch pyłu węglowego i wybuch pyłu zbożowego), a czynniki mechaniczne stanowią podstawowe czynniki niebezpieczne, które są odpowiedzialne za urazy w środowisku pracy.
W rozporządzeniu dotyczącym czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U.02.217.1833; z późn. zm.) określona została następująca klasyfikacja:
S czynniki chemiczne;
S pyły;
S hałas:
hałas słyszalny, hałas infradźwiękowy, hałas ultradźwiękowy;
S drgania mechaniczne:
drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne, drgania o ogólnym oddziaływaniu na organizm człowieka;
S mikroklimat:
mikroklimat gorący, mikroklimat zimny;
S promieniowanie optyczne:
promieniowanie podczerwone (nielaserowe),
- promieniowanie nadfioletowe (nielaserowe), promieniowanie widzialne (nielaserowe), promieniowanie laserowe;
S pole i promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie częstotliwości 0 Hz - 300 GHz.
W formularzu Z-10 „Sprawozdanie o warunkach pracy" (Dz.U.09.85.717) określona została następująca klasyfikacja czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych:
S substancje chemiczne, np.: toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze;
S pyły przemysłowe, np.: pyły zwłókniające, inne pyły przemysłowe;
S hałas;
S wibracja;
S mikroklimat gorący;
S mikroklimat zimny;
S promieniowanie jonizujące;
S promieniowanie laserowe;
S promieniowanie nadfioletowe;
S promieniowanie podczerwone;
S pola elektromagnetyczne;
czynniki związane z uciążliwością pracy dotyczą stanowisk, na których czynności: odbywają się w wymuszonej pozycji ciała, wymagają ciężkiego wysiłku fizycznego. Czynniki chemiczne są aktualnie najliczniejszą grupą klasyfikacyjną, występującą jako gazy, pary, aerozole, ciecze lub ciała stałe, które mogą stanowić czynniki niebezpieczne.
2