122935

5.    Łupliwość - jest to zdolność kryształów do pękania lub rozdzielania na części, pod wpływem uderzeń bądź nacisku, wzdłuż płaskich powierzchni, tzw. płaszczyzn łupliwości. Łupliwość mo2e być jednokierunkowa (mika), dwukierunkowa (skalenie, pirokseny), trój kierunków a (kalcyt, galena) i in. Wyróżnia się 5 stopni łupliwości:

doskonała - (miki i chloryty), minerał łupie się łatwo pod naciskiem paznokcia, powierzchnie łupliwości są idealnie gładkie,

dokładna - pod wpływem lekkiego uderzenia minerał łatwo rozpada się na odłamki ograniczone płaskimi ścianami (kalcyt, sól kamienna, galena),

wyraźna - odłamki rozdrobnionego minerału mają liczne płaskie powierzchnie (piroksen, anhydryt, amfibol),

niewyraźna - płaskie ściany na odłamkach należą do rzadkości, a dominują płaszczyzny nierówne (oliwin),

brak łupliwości - minerał rozpada się na nieregularne odłamki, których powierzchnia jest nierówna (kwarc).

6.    Przełam -świadczy o braku łupliwości. Powstaje w wyniku przełamania minerału. Odłamki minerałów pozbawionych łupliwości ograniczone są nieprawidłowymi (nierównymi) powierzchniami przełamu. Ze względu na kształt tych powierzchni wyróżnia się przełam:

równy,

nierówny,

muszlowy,

zadziorowaty,

ziemisty,

cukrowaty.

7.    Pokrój - cecha zewnętrzna uzależniona od rodzaju symetrii i od warunków wzrostu kryształu. Pokrój jest stosowany do opisu kształtu kryształu i może być:

izomeryczny - typowy dla układu regularnego, mają go minerały wykształcone w postaci sześcianów, ośmiościanów itp.,

tabliczkowy - kryształ ma podobne wymiary w trzech kierunkach,

słupkowy - minerały wydłużone wzdłuż osi, podobne wymiary w dwóch kierunkach,

płytkowy - minerały rozwinięte silnie w jednej płaszczyźnie (łyszczyki).

8.    Inne własności fizyczne minerałów -

kruchość - występuje, gdy granica wytrzymałości mechanicznej minerału zostaje przekroczona i minerał kruszy się,

sprężystość - gdy po usunięciu przyłożonej siły minerał wraca do pierwotnego kształtu (muskowit),

giętkość i plastyczność - gdy odkształcenia są trwałe,

kowalność - zdolność metali rodzimych do odkształceń plastycznych.

Formy występowania minerałów - minerały występują w przyrodzie pojedynczo lub w zespołach. Najczęściej minerały tworzą skupienia wieloosobnikowe, jak:

szczotki krystaliczne - zespół wydłużonych kryształów, wyrośniętych z jednej podstawy, druzy (geody) - kryształy narastające na ścianach owalnych wnęk lub pustek w skałach,

ziarniste - duża ilość ziaren ograniczonych przypadkowymi ścianami promieniste - kryształy pręcikowe lub igiełkowe ułożone są promieniście, sferolity - formy kuliste zbudowane z kryształów promienistych, oolity - skupienia zło2one z kulek o średnicy do kilku mm,

nerkowate i groniaste - przypominające odpowiednio strukturę nerki lub kiść winogron, stalaktyty - zwisające soplowato ze stropów jaskiń naskorupienia krystalicznej substancji mineralnej,

stalagmity - odpowiedniki stalagmitów, narastające od dna jaskini ku górze, stalagnaty - powstałe z połączenia stalaktytów i stalagmitów,

konkrecje - skupienia występujące luźno w skałach, a różniące się od nich składem chemicznym.