123367

262

-    eutektyczne, zawierające od lOdo 13% Si, np. AISill,

-    nadeutektyczne, zawierające od 17 do 30% Si.

Siluminy pod- i nad- eutektyczne są zwykle wieloskładnikowe, oprócz krzemu zawierają dodatki Cu, Mg, Mn i Ni (np. AlSi2 lCuNi, AlSi5Cul), co pozwala obrabiać je cieplnie (przesycanie i stażenie) zwiększając ich wytrzymałość.

°C    % atomowy Si

Na podstawie wykresu równowagi fazowej Al-Si (rys. 31.1) można stwierdzić, że stopy aluminium z krzemem przy zawartości 11,6% Si krzepną jako stopy eutektyczne. Charakteryzują się one dobrymi własnościami odlewniczymi, nie wykazują skłonności do pękania na gorąco. Eutektyka składa się z gruboigla-stych kryształów roztworu (3 (praw ie czysty Si) na tle kryształów roztworu stałego a. W stopach nadeutektycznych wystę-pująna tle eutektyki dość duże, wydzielone pierwotnie, ostrokątne kryształy (5.

W stopach podeutektycznych spotykamy rozetkowate wydzielenia eutektyki (a+(3) na tle roztworu stałego a. Występowanie dużych i ostrokątnych kryształów (3 (prawie czysty Si) w stopach eutektycz-nych i nadeutektycznych wpływa negatywnie na ich własności mechaniczne.

W wyniku dodatku do stopu eutektycznego bezpośrednio przed jego odlaniem małej ilości sodu lub soli sodu (tzw. zabieg modyfikowania), skład eutektyki ulega przesunięciu do większego stężenia Si, tj. ok. 13%, a temperatura przemiany eutektycznej obniża się do 564°C (rys. 31.2), przez co stopy takie mają budowę charaktrystyczną dla stopów podeutektycznych (drobnoziarnista eutektyka a+(3 na tle roztworu stałego a). Siluminy nadeutektyczne modyfikowane są fosforem przez co w ich strukturze występuje eutektyka a+(3 i drobne cząstki dyspersyjnie wydzielonego roztworu (3.

Siluminy wyróżniają się dobrymi własnościami odlewniczymi, mają mały skurcz i dużą rzadkopłynność, co umożliwia wykonywanie cienkościennych wyrobów. Poza tym jako stopy eutektyczne krzepną przy stałej temperaturze, nie wykazując przy tym skłonności do segregacji. Siluminy dznaczają się dobrą odpornością na korozję atmosferyczną pod warunkiem, że nie mają nadmiernej ilości zanieczyszczeń, a zwłaszcza żelaza. Są one odporne również na działanie wody morskiej, wód mineralnych, a nawet sody, amoniaku i kwasu azotowego, stężonego i rozcieńczonego. Siluminy pod-i eutektyczne stosowane są głównie na skomplikowane i wysoko obciążone odlewy części maszyn, silników, statków itp. Siluminy nadeutektyczne są stopami stosowany-