123877

4. Kryzys zadłużeniowy. Przyczyny i konsekwencje.

KRYZYS ZADŁUŻENIOWY W AMERYCE ŁACIŃSKIEJ - kryzys gospodarczy w latach 80. w Ameryce Łacińskiej, wynikający z nadmiernego zadłużenia zagranicznego jej krajów; zapoczątkowany VIII 1982 w Meksyku, szybko objął pozostałe kraje latynoamerykańskie;

Główne źródła zadłużenia:

■    model wzrostu gospodarczego, przyjęty przez te kraje w poprzednich dziesięcioleciach, w którym nacisk położono na produkcję antyimportową, zaniedbując promocję eksportu, polityka stałego (przewartościowanego) kursu waluty

■    narastanie dysproporcji strukturalnych i przestrzennych w rozwoju

■    wzrost importochłonności produkcji

■    opóźnienie w rozwoju rolnictwa i, co za tym idzie, konieczność importowania żywności

■    szerokie korzystanie z kredytów zagr. w celu finansowania inwestycji, często mało efektywnych, dofinansowywania konsumpcji oraz pokrywania rosnącego deficytu budżetowego, powodowanego m.in. rozszerzaniem nieefektywnego sektora państw.

Kredyty zostały zaciągnięte na rynku międzynarodowym na początku lat 70., gdy ze względu na szok naftowy były tanie i łatwo dostępne; z końcem dekady, po znacznym pogorszeniu warunków na rynku finansowym, coraz trudniej było zastąpić je nowymi, a spłacenie ich stało się niemożliwe, zwłaszcza że kraje będące importerami ropy naftowej, czyli wszystkie kraje regionu poza Meksykiem i Wenezuelą, poniosły znaczne straty w związku ze zmianami cen nośników energii; obsługę zadłużenia czasowo zawieszano; zadłużenie osiągnęło 333,5 mld doi., co stanowiło 40% zadłużenia wszystkich krajów rozwijających się; najbardziej zadłużone były: Brazylia (92,2 mld doi.), Meksyk (86,6 mld doi.), Argentyna (32,1 mld doi.), Wenezuela (32,1 mld doi.), Chile (17,3 mld doi.); ciężar obsługi zadłużenia zagr. 1982 w relacji do eksportu wynosił odpowiednio: 81%, 57%, 50%, 29% i 71% (średnio dla regionu 47%) i wymienione kraje nie mogły mu sprostać

Po wybuchu kryzysu, ze względu na niemożność uzyskania nowych kredytów, kraje dłużnicze były zmuszone do uzyskiwania wysokiej nadwyżki w handlu zagranicznym, co osiągano dzięki kolejnym dewaluacjom waluty; czynniki te powodowały nasilenie inflacji, recesję, obniżenie stopy życiowej ludności, a w konsekwencji wymusiły zmianę strategii i polityki gospodarczej, polegającą na radykalnym ograniczaniu deficytu budżetowego, głównie przez eliminację inwestycji państwowych, znoszenie dotacji i subsydiów oraz dochody z prywatyzacji, liberalizację kontaktów gospodarczych z zagranicą, deregulację sektora wewnętrznego; złagodzenie kryzysu zadłużeniowego stało się możliwe dopiero w końcu dekady, gdy wierzyciele zmienili stanowisko wobec dłużników, a swoje propozycje przedstawili 1985 w ramach tzw. planu Brady’ego i 1989 — planu Bakera; ze względu na straty poniesione w wyniku kryzysu lata 80. są nazywane w odniesieniu do Ameryki Łac. „straconą dekadą”.