0089

Pojęcie i funkcje partii politycznych

tiach w Ameryce Łacińskiej, czego przejawem może być zjawisko „wewnątrzpartyjnej opozycji” między partią prezydencką a partią w Kongresie (np. w Brazylii, Ekwadorze czy Peru). Z kolei w partiach europejskich może wystąpić zjawisko oddzielenia organizacyjnego partii w poszczególnych izbach parlamentu, jednak przy zachowaniu przez partię parlamentarną znacznych uprawnień w zakresie koordynowania działań politycznych (np. w Partii Konserwatywnej w Wielkiej Brytanii czy w partiach włoskich). Obecność przedstawicieli partii w konstytucyjnych organach państwa daje jej możliwość dysponowania określonymi zasobami, które mogą zostać wykorzystane w prowadzeniu polityki wewnątrzpartyjnej. Chodzi przede wszystkim o fakt, że uczestniczą oni w procesie podejmowania decyzji państwowych, a więc mają wpływ na ich treść. Partia kontrolująca stanowiska publiczne może posługiwać się ponadto strategiami patronażu, o czym pisaliśmy wcześniej. Nie bez znaczenia jest również fakt, że urzędnicy partyjni obecni w strukturach biurokratycznych państwa mają dostęp do informacji oraz ekspertyz.

Partia jako organizacja grupująca aktywistów, członków i lojalnych wyborców opiera się przede wszystkim na zasadzie dobrowolności, a więc przynależność do niej jest efektem prywatnej decyzji osoby zainteresowanej. Z reguły w jej ramach szczególną rolę spełnia narodowy kongres czy komitet oraz szereg podobnych organizacji usytuowanych na niższych poziomach. Mają one określoną kadencję, w ich skład wchodzą pewne kategorie urzędników, dysponujących zróżnicowanymi i wyraźnie zdefiniowanymi kompetencjami. Zasadniczym motywem przynależności do party on the ground wydają się być racje solidarystyczne i korzyści kolektywne (zob. na ten temat uwagi powyżej), co niejednokrotnie powoduje, że członkowie tego subsystemu organizacyjnego pozostają szczególnie niechętni zmianom i modyfikacjom tożsamości programowej (ideologicznej) w imię np. wyborczych czy koalicyjnych racji. Na tym de dochodzi zresztą często do konfliktów, zwłaszcza z organizacją skupiającą reprezentantów partii w instytucjach państwa. Ten subsystem może odgrywać szczególną rolę w partiach odwołujących się na arenie wyborczej do apelu opartego na schemacie tożsamości. Ważne wówczas staje się legitymizacyjne powiązanie między partią a jej klientelą, ale również zasada masowego członkostwa. Strategie na poziomie przetargów parlamentarno-gabinetowych charakteryzuje raczej mała elastyczność, gdyż zasadniczym celem partii o wyraźnie grupowej tożsamości staje się wypełnianie raczej funkcji reprezentacyjnych niż integracyjnych. Siła party on the ground, traktowana jako zasób istotny z punktu widzenia celów partii politycznej, opiera się zrzędę wszystkim na tym, iż dostarcza ona głosy wyborcze oraz jest źródłem jej finansowania. Ten pierwszy czynnik jest zawsze ważny dla partii, choć charakter

85