0063

Pojęcie i funkcje partii politycznych

Podsumowując dotychczasowe rozważania, można przyjąć, iż partia polityczna to organizacja, która dąży do zdobycia łub utrzymania władzy państwowej, a przynajmniej podjęte przez nią działania dają racjonalną podstawę do sformułowania takiego przypuszczenia, wykorzystując w tym celu określone metody i środki dostępne lub kreowane w ramach przestrzeni politycznej, w której działa, prezentując zróżnicowany poziom aspiracji politycznych, których wyrazem stają się stosowane przez nią strategie polityczne, służące realizacji określonej konfiguracji celów.

2. Funkcje partii politycznych

Jak już wspomnieliśmy, partie polityczne są aktywne w ramach zinstytucjonalizowanej przestrzeni społecznej oraz politycznej i właśnie w tym kontekście należy analizować zagadnienie funkcji, jakie mają do wypełnienia. Nie oznacza to, że autorzy uznają zasadę determinizmu społecznego (strukturalnego) i sugerują, iż podstawową funkcją partii politycznej jest jedynie dostosowanie się do środowiska. Partie polityczne z racji chociażby osiągniętego poziomu instytucjonalizacji (np. formalizacji zasad i reguł gry wewnątrzpartyjnej czy sposobów odtwarzania i pomnażania zasobów politycznych), co wydaje się być funkcją m.in. wieku ich samych czy też reżimu politycznego, doświadczenia wyborczego lub politycznego, są w stanie do pewnego stopnia kreować swoje otoczenie, łagodząc negatywne dla nich impulsy, a wykorzystując potencjalne zasoby. Niektórzy autorzy sugerują, iż istotą partii politycznej (w rozumieniu funkcjonalnym) jest zmiana. To ona ma zagwarantować partii politycznej sprawniejsze i efektywniejsze wypełnianie przez nią określonych funkcji. Jawi się więc zmiana jako supergwarancja trwałości partii politycznych, jako swoista superfunkcja pozwalająca na wypełnianie przez nią określonych funkcji systemowych. Jeżeli zjawisko permanentnej zmiany partii politycznej dotyczy raczej sfery jej powiązań z dalszym lub bliższym otoczeniem, to struktura organizacyjna partii charakteryzuje się raczej znacznie słabszą dynamiką zmian, a wielu autorów sugeruje, iż okazuje się ona bardzo konserwatywna i ostrożna.

Charakter funkcji wypełnianych przez partie polityczne wydaje się być pochodną usytuowania ich gdzieś na przecięciu się dwóch systemów: społecznego oraz politycznego. W naturalny więc sposób w swej działalności partia próbuje łączyć pierwiastek „społeczny”, jako określony sposób legitymowania roli, którą pragnie odegrać (np. prezentacja interesów klasowych, ideologicznie motywowany kreator i reprezentant interesu społecznego), z pierwiastkiem „politycznym”, czyli zaanga-