0065

Pojęcie i funkcje partii politycznych

zweryfikowana poprzez ocenę jej efektywności działania (np. jeżeli chodzi o dostarczenie dóbr materialnych), ale przyjmuje formę trwałej lojalności partyjnej. Wyborca nie kalkuluje, jak oddać swój głos. On z góry wie, iż z racji zajmowania określonego miejsca w strukturze społecznej musi podjąć jednoznaczną decyzję polityczną. Rola wypełniana przez partię zostaje zdeterminowana przez „parametry” strukturalne społeczeństwa. Tego typu schemat tożsamości ujawnił się w wielu krajach afrykańskich i azjatyckich, co skłania niektórych badaczy do sugerowania, że proces ten osłabia i tak wątłe mechanizmy pluralizmu politycznego. Klasycznym dziś przykładem może być Republika Południowej Afryki. Oto Afrykański Kongres Narodowy (ANC), w istocie ruch społeczny stosujący strategie charakterystyczne dla partii politycznej, artykułuje aspiracje czarnej ludności, i to w takim rozmiarze, iż można mówić prawie o wyłączności. „Czarna” opozycja pozostaje słaba i ograniczona tylko do kilku regionów kraju, a wiadomo, że tylko partia, która przyciągnie poparcie czarnej ludności, zdobędzie większość absolutną w parlamencie. W efekcie alternacja władzy praktycznie nie wchodzi w rachubę, gdyż innego typu konflikty mają całkowicie marginalne znaczenie. Właśnie w tym kontekście pojawia się często stwierdzenie, iż dominacja rasowego schematu głosowania czyni politykę tego kraju je-racialized” (ponownie rasową).

W systemach demokratycznych wypełnianie przez partię polityczną roli ogniwa pośredniczącego między państwem a społeczeństwem może przybierać formę ogniwa partycypacyjnego, wyborczego lub klientelistycznego. Z reguły scenariusz przygotowany przez partię, a oferowany w celu maksymalizacji poparcia społecznego, uwzględnia strategie mieszane, a więc oparte na procedurach charakterystycznych dla każdego z trzech wspomnianych sposobów strukturyzowania aktywności elektoratu. Należy jednak zaznaczyć, że w demokracjach ustabilizowanych partie występują przede wszystkim w roli ogniwa wyborczego, co często skłania badaczy do określania współczesnych demokracji mianem wyborczych. Zasadniczą konsekwencją tego faktu pozostaje zjawisko elityzacji współczesnej polityki partyjnej. Realizacja funkcji wyborczej przez partie oznacza przecież, iż centralna rolę w tym procesie zajmują elity partyjne, które uzyskują wpływ na proces selekcji kandydatów na stanowiska publiczne, kontrolują ich zachowanie, włącznie z możliwością zdecydowania o ich odwołaniu. Proces „ełektoralizacji” współczesnych demokracji, po okresie dominacji w polityce schematów „tożsamościowych” (zob. wcześniej na ten temat), przynajmniej w Europie Zachodniej, a również np. w Australii czy Nowej Zelandii, wydaje się być zjawiskiem intencjonalnym, a przynajmniej akceptowanym przez elektorat. Współczesne partie polityczne straciły raczej monopol w zakresie