0054

Rozdział II

Pojęcie i funkcje partii politycznych

1. Kategoria partii politycznej

Istnieje szereg definicji partii politycznej. Propozycje zgłaszane przez poszczególnych autorów niejednokrotnie różnią się między sobą, choć w zdecydowanej większości przypadków wynika to z obranej przez nich perspektywy postrzegania partii politycznej. Partia polityczna jako instytucja aktywna w sferze działań politycznych na pewno winna być analizowana w sposób wielopłaszczyznowy, co oznacza, iż zróżnicowanie funkcji przez nią wypełnianych, i to w układzie powiązań społecznych, publicznych czy nawet organizacyjnych, pozwala na traktowanie jej zarówno w kontekście otoczenia, w którym działa, jak i pewnych właściwości typowych dla niej samej jako szczególnego typu organizacji politycznej. Wielu autorów akcentuje jednak w swoich definicjach jeden lub kilka aspektów funkcjonowania partii, przypisując im wyjątkowe znaczenie dla określenia jej istoty.

Na pewno najbardziej rozpowszechnione są tzw. definicje wyborcze partii politycznej, a to chociażby z tego względu, że najsilniej kojarzone są z demokratycznym otoczeniem, w ramach którego przyszło im spełniać określone funkcje. Partia traktowana jest jako dobrowolna organizacja polityczna, której zasadniczym celem jest zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej. Skoro w demokracjach jedynym instrumentem służącym osiągnięciu tego celu są wybory, to w definicji tego typu pojawiają się np. stwierdzenia, iż partie wysuwają swoich kandydatów w wyborach powszechnych lub uczestniczą w procesie wyborczym, czyli bezpośrednio w selekcji kandydatów zasiadających w ciałach legislacyjnych, a pośrednio również kandydatów zajmujących stanowiska w ciałach wykonawczych (egzekutywnych). W tego typu definicjach zostaje zaakcentowane z jednej strony szczególne znacznie aktywności wyborczej partii politycznej (środek służący osiągnięciu celu), a z drugiej - fakt, że o specyfice partii jako organizacji politycznej decyduje jej udział w przetargach władczych na poziomie struktury państwa (zasadniczy cel).