0059

Pojęcie i funkcje partii politycznych

Jak wynika z dotychczasowych rozważań, partia polityczna to organizacja aktywna w ramach określonej przestrzeni politycznej, która może przybierać charakter:

1) rywalizacyjnego rynku politycznego, w ramach którego następuje konfrontacja i negocjowanie różnorodnych interesów politycznych, mających zapewnione przynajmniej potencjalne dojście do sfery przetargów toczących się wokół polityki publicznej państwa;

2) układu nierywalizacyjnego, w ramach którego - z przyczyn ideologicznych czy pragmatycznych nie występują formy zachowań pluralistycznych, a jedyna funkcjonująca partia polityczna - monopartyjność może być gwarantowana przez prawo (de iure) lub stać się efektem wystąpienia określonych faktów dokonanych (de facto) - lub partia hegemoniczna (gdy występują inne ugrupowania), dysponują monopolem w zakresie artykulacji interesów społecznych przy wykluczeniu form alternacji władzy.

Różnice wynikające z charakteru środowiska, w którym funkcjonuje partia polityczna, mają więc wpływ na jej sposób organizacji, treść programu oferowanego odbiorcom, sposób powiązań ze społeczeństwem, aspiracje oraz sposób rywalizacji o władzę. Można mówić, biorąc pod uwagę wspomniane zmienne, o partiach demokratycznych oraz partiach niedemokratycznych (np. autorytarnych, totalitarnych, ,?oft authoritarians” - jak np. w przypadku Zjednoczonej Narodowej Organizacji Malaj-skiej - UMNO czy Partii Akcji Ludowej - PAP w Singapurze).

Miejsce, które zajmuje partia w przestrzeni politycznej, determinuje sposób formułowania przez nią określonej konfiguracji celów politycznych, które mogą być definiowane zarówno w kategorii interesu grupowego (np. partie zwane klasowymi), jak i interesu indywidualnego (np. tzw. personalist parties, ugrupowania mające zapewnić sukces w wyborach konkretnego kandydata, takie jak np. Ruch V Republiki i Convergencia National w Wenezueli, Proyecto National w Nikaragui, Alianza Cam-bio’90 Nueva Mayoria w Peru czy Narodowa Patriotyczna Partia w Liberii). W zasadzie partie dążą do osiągnięcia trzech zasadniczych celów, choć sposób ich realizacji przez poszczególne ugrupowania może być odmienny. Chodzi o:

1) zdobycie poparcia wyborczego, co w praktyce oznacza dążenie do maksymalizacji zdobyczy wyborczych, gdyż w systemach demokratycznych stanowi to warunek wstępny i konieczny do włączenia się w przetargi władcze. W systemach niedemokratycznych wybory, jeżeli są w ogóle przewidywane, nabierają charakteru symbolicznego i plebiscytarnego, co oznacza, iż partia polityczna traktuje je jako sposób potwierdzenia swojej dominującej pozycji i stąd potrzebuje masowej aprobaty;