315 (9)

i

skusyjnc. Jak wynika z. dotychczasowych rozważań, dokładne określenie pozycji przy stosowaniu metody wysokościowej zależy od następujących elementów:

1)    dokładności określenia różnicy wysokości Ah;

2)    dokładności określenia azymutów;

3)    dokładności wykreślenia linii pozycyjnych na mapie;

4)    dokładności metody wysokościowej;

5)    różnicy azymutów obserwowanych ciał niebieskich.

Rys. 16.2 Pozycja / irzech kół pozycyjnych na mapie Merkalora

Za określaniem pozycji z trzech ciał niebieskich przemawia krótki c/as trwania obserwacji, a tym samym i obliczeń. Niemniej doświadczeni praktycy mają zastrzeżenia do pozycji /. trzech ciał niebieskich. Niekiedy wskutek zachmurzenia powstają trudności w dokonaniu obserwacji wysokości ciał. Pojawiające się okresowo „dziury** między chmurami umożliwiają sporadyczne, pojedyncze pomiary przypadkowo zauważonych gwiazd. Wydłuża to czas obserwacji, w rezultacie czego w krótkim czasie trwania zmierzchu obserwator zdoła określić tylko trzy pojedyncze wysokości. Wyklucza to całkowicie pomiary seryjne, ponieważ można je wykonywać tylko w dogodnych warunkach obserwacji przy bezchmurnym niebie i jasnym widnokręgu. Zdarzają się również sytuacje, że i przy' bezchmurnym niebie linia widnokręgu jest niewyraźna i mało ostra. Dlatego też w zależności ml warunków należy odpowiednio prowadzić pomiary i analizować określoną pozycję.

Po wykreśleniu na mapie obliczonych i sprowadzonych do wspólnej pozycji i momentu linii pozycyjnych powstaje zazwyczaj trójkąt błędów. Trójkąt ten jest ściśle związany z warunkami obserwacji oraz wynikającymi z nich błędami. Analizując . trójkąt błędów, można przyczyny jego powstania sprowadzić do trzech wypadków. W pierwszym wypadku co najmniej jedna z linii pozycyjnych jest obarczona błędem grubym. W drugim wypadku błędy systematyczne są znacznie większe od błędów przypadkowych. Wreszcie w trzecim wypadku wartości błędów przypadkowych są porównywalne z wartościami błędów systematycznych.

315