67378 strona0087 (2)

»'•' Zoll* DolMk*

i v«n« pnyclioloHli i o/.wojnwoj

zus

'nk wynika z dotychczasowych rozważań, niezależnie od tego, czy badam związek właściwości dzieci z taką zmienną, jaką jest ich wiek, czy też zwl *‘^{k ty( h wł}aściwo.ści z różnymi zmiennymi składającymi się na wewndi ^nc 1 zewnętrzne czynniki rozwoju, optymalnym rozwiązaniem była* możność doboru grup dzieci różniących się tylko in t <• i «• żującą nas zmienn ą; pozwoliłoby to na stwierdzenie, csffi ł różnicami w zakresie tej zmiennej idą w parze różnice we właściwi ciach.

porównywać będziemy przebieg rozwoju, jak i trudnołel związane z int pretację uzyskanych wyników niewiele tylko będą różnić się od tych, o j kich mówiliśmy omawiając badania nad zależnością właściwości dzi od ich wieku. Różnice dotyczyć będą innego układu tzw. czynników - U relowanych z tym czynnikiem, którego wpływ chcemy badać (por. p.ir.lt o togo podrozdziału).

r. f OSIOWY I INCYDENTALNY D9HOR OSOR BADANYCH

Dojście .it tal i ego optymalnego rozwiązania nastręcza jednak wlgtiH

..........^{. v}' ^v 1 bowiem sposób można zapewnić, ażeby badane grufl

■ "Hv •••' między sobą tylko jakimś jednym czynnikiem, np. tylko win.

‘ " ' ' ^{v lvl} " f^,łci* M* tylko jakimiś specyficznymi doświadczeniami ¹    •• dobór dzieci do badanych grup stwarza taką możliwość. Dobór

¹ "    ^{vvy to taki}> P^r7-y zastosowaniu którego każde dziecko badanej po#

l’^,l1" ¹¹ P^osl,lf,H jednakową szansę, aby być wybranym. A więc jeśli chcin. hhym.y stwlerd i , czy określona właściwość dzieci, np. tempo ich rM w >Ju, jest zależna od płci, trzeba by utworzyć na drodze losowego dobo. "¹ grupę dziewcząt i w ten sam sposób grupę chłopców, a następnie •!».

czy tempo rozwoju w obu grupach jest jednakowe, czv też ro/no ⁿ°I^{M,r losmvy} (losowany np. w badaniach opinii publicznej) zajmu ;r bardzo dużo czasu, jest kosztowny i dlatego możliwość stosowania go w badaniach nad dziećmi i ich rozwojem jest bardzo ograniczona. Wyn-z.rm trudności, jakie napotyka dobór tego typu grup, jest m.in. wyraźny niedostatek testów do badania dzieci, posiadających normy rozwojowa d!n dzieci w danym kraju (m.in. w Polsce). Ustalenie takich norm wy ma i'u bowiem włośnie losowego doboru dzieci do badanych grup.

Po n tymi względami natury praktycznej, względy obyczajowe, spo. hrzne, kulturowe i etyczne często uniemożliwiają losowy dobór grup ⁽ zy do pomyślenia jest na przykład, aby spośród dzieci przychodzących nu świat w Polsce dobrać losową grupę dzieci, które pozostawimy w i. li rodzinach, i drugą grupę, którą umieścimy w domu dziecka po to, aby zbadać wpływ przebywania w instytucji na rozwój?

|'o wszystkie względy powodują, iż do badanych grup trafiają te dzie-klón są łatwo dostępne, które są niejako „pod ręką". W takim wypad-Hitiwimy, iż dobór mu charakter incydentalny. Badacz stara się Pw./nh ustalić jak najdokładniej, jakie istotne właściwości cechują te Kpy, uwzględniając, iż któro* z tych właściwości w sposób niezamierzony Ip|_Vi.mogła deformująco na wyniki. Do uogólnienia takich wyników,

,I,• ii dzi iia, że nie mają one charakteru przypadkowego, dochodzimy Ela# powtarzanie badań. Praktyka badawcza nie docenia, jak pulu (i*, potrzeby tego rodzaju weryfikacji. Wyraża się to w przyjmo-Kin,!, i/. juko argument dowodzący słuszności określonego stanowiska t|HM>l yi znego czy określonych wniosków praktycznych służyć mogą wynik | imdań przeprowadzonych tylko raz, na małych, incydentalnie dobrany. li grupach. W rzeczywistości wyniki takie traktować można co najwy-

fcj |_H|‘₀ ź ródło hipotez, wymagających dalszego sprawdzenia.

|, „u nawet udałoby się nam dokonać doboru losowego dzieci do ba-g_ih„l _Kl._upyi to tak dobrana próba nie będzie nigdy reprezentowała wszyst-1.1,1, .1/1,VI na kuli ziemskiej, lecz tylko dzieci określonej populacji. Będą b w i'.' np. dzieci polskie bądź niemieckie, dzieci z określonych warstw spoją* h, ewentualnie tylko dziewczęta albo tylko chłopcy.

A• mi11/ująć wyniki badań, należy dobrze sobie uświadomić, jaką po-j._; badane dzieci reprezentują, i do niej tylko ograniczać swe wnioski.

» , ■ .. „i OKUP NA PODSTAWI* ZMIENNYCH UKRYTYCH

..prawą ważną okazuje się zbadanie zależności przebiegu rozwoju i i ich właściwości od czynników (zmiennych), których wystąpienie fc|» j. ,! tak oczywiste i łatwe do stwierdzenia, jak określony wiek dzieci i- określona ich płeć. To właśnie mamy tu na myśli mówiąc o zmienni" li ukrytych. Staje wówczas przed nami problem, w jaki sposób wy-fukur dzieci cechujące się daną zmienną, aby następnie utworzyć z nich

fnipy, których badaniem się zajmiemy.

W punkcie E obecnego rozdziału sygnalizujemy metody służące do hki•••ilunla indywidualnych właściwości jednostek i grup, m.in. różnorodne »<-l, Znacznie pełniejsze informacje na ten temat zawiera cytowany juz „ik metod, badania rozwoju dziecka pod redakcją P. H. Musse na Ituito), Jrżell chcemy wyselekcjonować grupę dzieci cechujących się |ki. luną zmienną, która nie daje się stwierdzić bez specjalnych badań, tiumimy poddać badaniom za pomocą stosownych do tego metod odpowiednio dużą grupę osób, aby skompletować dostatecznie liczną grupę u których występuje Interesująca nas zmienna; np. wśród dzieci pod-iImva iiiiych zapisom do klasy I w szkole, przy której to okazji przeprowa-