123940

Ozon to forma tlenu z trzema atomami. Promieniowania UV-C i UV-B powodują rozpad dwuatomowej cząsteczki tlenu na tlen molekularny, atomowy. Uczestnicząc w reakcjach fotochemicznych, które przebiegają w stratosferze z udziałem wodoru i azotu, łączy się on z tlenem dwuatomowym. W ten sposób tworzą się cząsteczki ozonu.

Ł-i hd

O(g) + 0₂{ g) —^—>0₃( g)

■>0₂(g)+0(g)

Powstanie ozonu z cząsteczek tlenu wymaga dużej ilości energii. Tej energii dostarcza promieniowanie ultrafioletowe (UV), które jest wykorzystywane do rozbijania cząsteczek tlenu i dzięki temu zmniejsza się jego ilość dochodząca na powierzchnię Ziemi. Nie wszystkie pasma promieniowania ultrafioletowego są zatrzymywane przez warstwę ozonu. Pasmo o największej długości fali UV-A praktycznie dociera do powierzchni Ziemi bez przeszkód. Ozon absorbuje promieniowanie ultrafioletowe długości fali krótszej niż 0,3 pm i promieniowanie podczerwone długości fali 9,6 pm. Jest to absorpcja selektywna polegająca na pochłanianiu przez dany gaz atmosferyczny tylko określonych długości fal.

Pasmo o najmniejszej długości fali UV-C jest całkowicie pochłaniane, co jest gwarancją bezpieczeństwa dla życia. Pasmo o średniej długości U V-B jest stosunkowo mniej szkodliwe i pochłaniane jest z mniejszą intensywnością.

Blisko powierzclini Ziemi ozon jest trucizną, która współuczestniczy w tworzeniu smogu fotochemicznego i kwaśnego deszczu. Ozon jako reaktywna forma tlenu, niszcząco wpływa na organizmy żywe. Jego reaktywność wyrażającą się w działaniu bakteriobójczym wykorzystuje się ozonując wodę przeznaczoną do spożycia, jednak kontakt z ozonem atmosferycznym należy ograniczyć do minimum. Efekty wdychania ozonu nie ograniczają się tylko do uszkodzenia płuc, ale dotyczą również innych tkanek takich jak, serce mózg, wątroba. Ważnym jest więc informowanie o stężeniu ozonu w powietrzu w warunkach zagrożenia smogiem.

15-50 km w górę od powierzchni Ziemi ozon staje się już bardzo pożyteczny, tworzy warstwę oclironną, która clironi organizmy żywe przed szkodliwym działaniem promieniowania słonecznego. Warstwa ozonu w stratosferze ma średnio około 25 km grubości, ale jest bardzo rozrzedzona - gdyby przenieść ozon ze stratosfety do przyziemnej warstwy troposfery (do ciśnienia o wysokości 1013,2 hPa i temp. 0 C), to utworzyłby zaledwie pasemko 3-5 mm. Ozonosfera jest bardzo delikatna, a w ostatnich latach jej grubość wyraźnie maleje.

2