• pozostałe gleby 25% - strefowe (zonalnc), pozastrefowe (ckstrazonalne) np. czamoziemy, śródstrefowe (iiistrozoiialne), niestrefowe( azonalne). czamoziemy - oddziaływają z lessem, lessy w okolicach Hrubieszowa, Opatowa. Tomaszowa Mazowieckiego, Kotliny raciborskiej, Kotliny Oświęcimskiej - bardzo urodzajne gleby, gruby profil próchniczy, zawierają węglowodany
1 śródstrefowe
• mady - 5 % w Polsce - w dolinach rzecznych - mady Żuław Wiślanych - ilaste . mułkowate, piaszczyste; Puławy Wiślane - 1750 km pow.
• gleby hydrogęniczne - nie posiadają ukształtowanych stosunków wodnych bagienne - dawne obszary pojczicmc(dawnc jezioro) 8,7% pow.P-ki bagienne i pobagienne murszowc - zdegradowane torfowiska
• czarne ziemie - stepowa forma gleby, iły zastoiskowe, wysokiej akumulacji próchnicy sprzyja nieprzepuszczalna powierzchnia - rośnie w górę, narasta w górę profil.
Czarne ziemie 1% w Polsce, duże znaczenie dla produkcji Kujaw, Ziemi VWzesińskiej, Kaliskiej, pd Wielkopolska, ziemie Kutnowskie, Szamotulskie - (gliny zwałowe),
nazwy ziem regionalne (Pyrzyckie Smolnice).
• rędziny - poniżej 1% w Polsce - na podłożu wapiennym, gleba zasadowa (dużo kamieni), bardzo urodzajna - Wyż. Lubelska, Krakowsko - Częstochowska. G. Świętokrzyskie, Pieniny, Tatry zachodnie. Niecka Nidziańska, Wyżyna Śląska.
• sołaczaki - występują na Wale Kujawsko - Pomorskim, Inowrocław. - wody gruntowe są zasolone - roślinność halofilna - Ciechanów, Aleksandrów Kujawski; występują tam gdzie blisko powierzchni są sole cechsztyńskie.
• Naspy przystrefowe - powstają na Kujawach 1 niest refowe
• brak dobrze wykształconego profilu glebowego, gleby inicjalne, górskie i antropogeniczne gleby:
■ urbisole - wieloletnie zabudowanie - roślinność ruderalna
■ hortisolc - ogródki działkowe i parki
■ industrisole - hałdy powykopaliskowe, bardzo dużo metali ciężkich Najurodzajniejsze mady rzeczne, gleby typu czamoziemu - Opatów,. czarne ziemie -zdegradowane pn część Karpat, Kot. Sandomierska, pd Wielkopolska, Kujawy , rędzinow na podłożu waniepnnym.
Gleby inicjalne:
- litosole
- regosole
- kl angorowe