44975

Inspekcje specjalne

to grupa w miarę jednorodnych, o określonym stopniu samodzielności (i odrębności organizacyjnej) instytucji, będących istotnym składnikiem całego systemu kontroli w państwie, a także elementem s.kjadowym apa rątu admLnjs tracyjnęgo. np. Inspekcja Handlowa, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony Środowiska, Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcja Weterynaryjna, Inspekcja Farmaceutyczna, Inspekcja Transportu Drogowego;

-    podobne do inspekcji w zakresie spełnianej roli - dozory czy nadzory specjalistyczne. jak np. Inspektorat Dozoru Jądrowego, Urząd Dozoru Technicznego;

-    ujęcie strukturalne w przepisach

*    inspekcja w przepisach nie jest tożsama z określonym podmiotem (jednostką administracyjną), lecz jest traktowana zbiorczo jako ogólna instytucja, powołana do określonych zadań -» tak pojęta inspekcja powiązana jest z wyodrębnionym substratem organizacyjnym, który ma realizować zadania inspekcji, tzn. inspekcja (dozór, nadzór) w instytucjonalnym, organizacyjnym sensie oznacza nie jeden podmiot, ale złożoną strukturę powiązanych ze sobą (z reguły w układzie pionowym) jednostek organizacyjnych, występujących jako organy inspekcji;

*    centralne organy Inspekcji, tj. główni inspektorzy, działający przy pomocy głównych (centralnych) Inspektoratów, zajmują pozycję centralnych organów administracji rządowej -» z reguły główni inspektorzy wyposażeni są we własne zadania i kompetencje oraz podporządkowani są określonym ministrom, funkcjonując w strukturach działów administracji (z wyjątkiem Państwowej Inspekcji Pracy powiązanej z Sejmem);

*    terenowe organy inspekcji funkcjonują w zasadzie w ramach zespolonej administracji wojewódzkiej oraz w formule zespolenia administracji pod zwierzchnictwem starosty powiatowego;

-    ujęcie kompetencyjne w przepisach

*    przeważnie nie są instytucjami monofunkcyjnymi, tzn. posiadającymi wyłącznie zadania i kompetencje kontrolne, ale również zadania i kompetencje typowe dla organów administracji państwowej (w tym kompetencje władcze, np. polegające na wydawaniu decyzji);

ze względu na profil działania zalicza się je do sfery administracji obejmującej realizację reglamentacji administracyjnej w różnych dziedzinach; stanowią „policje administracyjne" wyposażone w silne atrybuty władzy administracyjnej sprawowanej w formie nakazów i zakazów -* inspekcje (dozory, nadzory) stanowią wyspecjalizowane służby administracyjne o funkcjach nadzorczo-regulatywnych i kontrolnych w wydzielonych dziedzinach spraw (przez co podobne są do urzędów centralnych).