STRUKTURA RYNKU-opis zachowań kupujących i sprzedających na tym rynku. Określa liczbę podmiotów na rynku oraz ich zachowania.
4 modele struktur rynkowych:
1) Konkurencja doskonała
2) Konkurencja niedoskonała:
a) konkurencja monopolistyczna,
b) oligopol,
c) monopol,-wytwarza mniej sprzedaje drożej, czarny rynek, większe zasoby własne
dl
Cechy |
Konkurencja doskonała |
Konkurencja niedoskonała | ||
Konkurencja monopolistyczna |
Oligopol |
Monopol | ||
Liczba firm |
Wiele |
Wiele |
Kilka |
Jedna |
Wpływ na cenę |
Brak |
Ograniczony |
Średni |
Znaczny |
Bariery wejścia |
Brak |
Brak |
Występują |
Pełne |
O strukturze rynku decydują:
a) czynniki takie ogólne:
-prawodawstwo(np. gałęzie państwowe, chronione prawem monopole), -dostępność surowców,
b) czynniki ujawniające swe działanie w długim okresie czasu: popyt i koszty.
Decydującym wyznacznikiem struktury rynku jest stosunek minimalnej efektywnej skali produkcji do wielkości całego rynku, o której informuje krzywa popytu.
Minimalna efektywna skala produkcji= wielkość produkcji, przy której długookresowa krzywa kosztów przeciętnych przedsiębiorstwa przestaje opadać.
(na chł. roz.:Gdy firma zwiększa skalę produkcji-zmniejsza jednocześnie przeciętne koszty wytworzenia jednego produktu <=korzyści skali> aż do momentu w procesie produkcji tzn. min.efekt.sk.prod. od którego dalsze zwiększanie produkcji zacznie powodować wzrost kosztów przeciętnych= spadek zysków= straty przedsiębiorstwa)
Stosunek min, efektywnej skali produkcji do wielkości rynku daje obraz struktury rynku. Gdy stosunek mały= występuje konkurencja doskonała, gdy przeciętny= oligopol, gdy duży= monopol naturalny.
Badanie struktury rynkowej przeprowadza się w celu oszacowania wielkości rynku. Aby zbadać wielkość rynku nie wystarczy znać liczby podmiotów, ale ich wielkość i znaczenie. Aby ustalić liczbę znaczących przedsiębiorstw używa się wskaźnika koncentracji N firm(to udział N największych przedsiębiorstw w rynku danych gałęzi).np.: wskaźnik koncentr. 3 firm= jaki % udziału w podaży rynkowej towaru ma 3 największych producentów danej gałęzi.
Im wskaźnik procentowy wyższy (np.: 80-100%) tym mniej podmiotów funkcjonuje na rynku.