FunkcjonowanieRynku R1140 341

zmienia się wewnętrzna struktura zjawiska mobilności oraz liczba sprzedawców na koniec rozpatrywanego okresu.

Zjawisko mobilności sprzedawców oraz jego wewnętrzna struktura powstają i zmieniają się pod wpływem mechanizmów motywacyjnych, wpływających na postępowanie podmiotów rynku. Podstawowe motywacje mobilności sprzedawców na rynku są związane z procesami kształtowania się efektów działania oraz wykorzystywania kapitału jako podstawy ich regulowania. Dotyczy to zarówno dostępnego sprzedawcom (również potencjalnym) kapitału pieniężnego, który może być zainwestowany, jak i kapitałów rzeczowego i ludzkiego, którym dysponują sprzedawcy jako podstawą organizowania działań na rynku.

Mechanizmy motywacyjne mobilności sprzedawców wynikają z ich dążenia do:

—    wzrostu efektów działania przy danych nakładach oraz przeciwdziałania ich spadkowi,

—    powiększania różnicy między osiąganą wielkością efektów a wielkością pożądaną.

Sprzedawca jest zainteresowany wejściem na rynek produktów lub zmianą segmentu rynku, jeżeli inne możliwości wykorzystywania kapitału (np. lokata bankowa lub wejście na rynek papierów wartościowych) charakteryzuje niższy poziom efektywności. Z kolei wyjściem z rynku produktów jest on tym bardziej zainteresowany, im większy jest spadek osiąganych przez niego efektów oraz im większe są możliwości racjonalnego wykorzystania kapitału rzeczowego i kapitału ludzkiego, które były podstawą jego działania na rynku.

Motywacje określają potencjalną mobilność sprzedawców działających na rynku produktów. Gdyby mobilność sprzedawców kształtowała się wyłącznie pod wpływem mechanizmów motywacyjnych, to przybierałaby postać mobilności o doskonałym charakterze, będącym funkcją stopnia intensywności motywacji. Poziom mobilności sprzedawców kształtuje się również pod wpływem ograniczeń, które mogą towarzyszyć wejściu i wyjściu z rynku oraz zmianom jego segmentów.

Występowanie mniejszych lub większych ograniczeń jest źródłem przekształcania potencjalnej mobilności sprzedawców w mobilność efektywną, która jest następstwem skojarzenia motywacji oraz ograniczeń. które mogą jej towarzyszyć. Przybiera ona postać mobilności o niedoskonałym charakterze. Mobilność podmiotów rynku staje się tym mniej doskonała, im większe napotyka ograniczenia.

2. Ograniczenia mobilności podmiotów rynku

Ograniczenia mobilności podmiotów r3⁷nku wynikają z barier, jakie napotykają sprzedawcy w procesach wchodzenia i wychodzenia z rynku oraz zmian jego segmentów. Bariery te mogą być rozpatrywane przynajmniej w trzech wymiarach:

—    rodzajów' barier wejścia i wyjścia,

—    liczby barier wejścia i wyjścia,

—    wielkości barier wejścia i wyjścia.

Bariery wejścia i wyjścia z rynku są kategorią zmienną. Barier może być w danym czasie oraz w pewnych segmentach rynku mniej lub więcej niż w innych okresach oraz w innych segmentach. Może je ponadto charakteryzować zróżnicowana wielkość w różnych okresach oraz w różnych segmentach rynku. Z punktu widzenia poziomu mobilności sprzedawców na rynku większe znaczenie mają rodzaje barier oraz ich wielkości niż ich liczba. Duża liczba barier wejścia i wyjścia z rynku, przy małej ich wielkości, nie musi powodować zmniejszenia poziomu mobilności sprzedawców. Ogólną zależność między wielkością barier a poziomem mobilności sprzedawców' ilustruje rys. 95.

Bariery wejścia i wyjścia z rynku oraz bariery zmian jego segmentów' mogą być bezwzględne lub względne. Bariery bezwzględne w ogóle nie mogą być przezwyciężane przez sprzedawców w danym czasie. Tego typu barierami stają się zwłaszcza:

—    bariery tworzone przez państwo, przybierające postać celowych regulacji prawnych,

—    bariery wynikające z ochrony patentowej produktów⁷, oferowanych przez sprzedawców działających na rynku,

341