48798

ascetycznego trybu życia, wprawiano w pracę ręczną, ale także kształcono umysł, aby zrozumiał zasady wiary. Uczono religii chrześcijańskiej

•    Religia chrześcijańska to„religia księgi”; podstawę jej stanowił tekst pisany, który trzeba było czytać i objaśniać. Stąd też konieczność nauki czytania i orientowania się w języku

•    Obserwując coraz to głębszy upadek kłem, przewidywano, że niedługo nawet Pismo Święte nie będzie dla nich zrozumiałe, że ciemnota pociągnie za sobą także upadek wiary. Ten gwałtowny postęp ciemnoty postanowił zatrzymać Kassidor. Postanowił on dla podniesienia oświaty duchowieństwa opracować w jednym dziele podręcznik całej niezbędnej wiedzy (Kształcenie w naukach Boskich i świeckich). Kanon 7 sztuk wyzwolonych: gramatyka, retoryka, dialektyka, arytmetyka, muzyka, geometria, astronomia; bez znajomości sztuk wyzwolonych nie da się zrozumieć Pisma Św., nie należy więc tych sztuk unikać. Dzieli się je na trivium (trzy drogi; gramatyka, retoryka, dialektyka) i quadhvium(cztery drogi; arytmetyka, muzyka, geometria, astronomia). Dopiero późniejsze pokolenia oceniły w pełni inicjatywę Kassidora i oparty się na jego dziele jako na urzędowym przewodniku nauki szkolnej

•    Młode narody europejskie , które objęły dziedzictwo po Rzymianach, wytworzyły sobie ustrój stanowy, nie sprzyjający oświacie. Z dwóch stanów, na jakie się dzieliły: panów i chłopów, żaden nie odczuwał potrzeby studiów. Urzędy sprawowały się ustnie, zaś zajęcia rycerskie wymagały zupełnie innego przygotowania młodzieży, obznajomienia z lukiem i strzałami, z mieczem i włócznią, jazdą konną, polowaniem. Pod względem duchowym rozwijała się młodzież przez naśladownictwo starszych, którzy trzymali ją w karności i udzielali pouczeń co do prowadzenia życia i obyczaju rycerskiego. Wobec zbyteczności nauki, państwo nie interesowało się organizacją wychowania. Uczyć się jeszcze w XI w. uchodziło dla dziecka rycerskiego za czynność poniżającą, o ile nie było przeznaczone do stanu duchownego. Tylko duchowni musieli otrzymywać odpowiednie wychowanie, by sprostać swemu zadaniu

•    Prawdziwym szczęściem dla oświaty kościelnej były rządy Karola Wielkiego. Zapragnął on wprowadzić ład w życie duchowne swoicli poddanych, ochrzczonych uczynić chrześcijanami oświeconymi w zasadach wiary. Sprowadziwszy Alkwina dla kształcenia swego dworu i kłem, raz po raz wydawał zarządzenia w celu podniesienia ruchu umysłowego w Kościele. Rozesłał Ust okólny do biskupów i opatów w swym państwie (786 r.), zachęcając ich do kształcenia siebie i swego duchowieństwa, zarzucając im władanie „prostackim językiem"; zaprowadził w kościołach organy i śpiew, i spowodował uchwałę synodu w Akwizgranie (789), nakazującą utrzymywanie przy klasztorach i katedrach szkółek łacińskich, kształtujących chłopców do chóru i przyszłych kleryków; wreszcie szeregiem rozporządzeń (od 794 r.) wzywał duchowieństwo do kształcenia ludności w najprostszych zasadach wiary: wyuczania Ojcze Nasz i Wierzę w języku ojczystym. Karol Wielki wzbudził po raz pierwszy w wiekach średnich żywszy pęd do oświaty, który oczywiście do szerszych warstw nie dotarł, ale w górnej sferze społeczeństwa zostawił na przyszłość wyraźne ślady, jakkolwiek zaburzenia polityczne po jego śmierci nie pozwoliły jego inicjatywie rozwijać się prawidłowo.

•    Szkoły klasztorne - zakonnicy zaczęli tworzyć w swoich domach szkoły klasztorne, aby wykształcić przyszłych swych braci, przygotować kler dla swoich diecezji. W klasztorach tych uczono nie tylko chłopców - oblatów (przeznaczonych do reguły zakonnej), ale także gromadzono skarby wiedzy, zapominanych pisarzy stanożymych, przepisywano podręczniki i stare rękopisy; dla synów rodzin arystokratycznych, których ojcowie chcieli zaopatrzyć w elementarną wiedzę, utrzymywano poza klauzulą tzw. szkółki zewnętrzne, rozkwit szkół klasztornych przypada na wiek LX. Reforma zakonna, zaczęta od klasztoru w Cluny, zmierzająca do podniesienia ducha religijnego, moralności i ascetyzmu, zwracała się przeciw smdiom świeckim; z bibliotek klasztornych usuwano wszelkich autorów poza teologami; kształcenie oblatów ograniczało się do pisarzy kościelnych; zamknięto szkoły zewnętrzne. Za

2