48811

12.    Zimą przed 4 latem przed 1 każdy ma iść spać inaczej nie wolno bez słusznej i koniecznej przyczyny.

13.    Za pierwszym dzwonkiem każdy ma wstać natychmiast zaścielić łóżko, zamieść sypialnie czy stancję, uporządkować wszystkie książki, ubranie i inne sprzęty.

14 Kto nieuczesany, z rękoma niemytymi i brudną twarzą długimi pazurami w z brukanym lub podartym ubraniu wychodzi z gospody, dowodzi niechlujstwa, które trzeba usunąć albo szorstkimi słowami, albo chłostą.

15.    Podczas obiadu śniadania i podwieczorku i w każdym miejscu, wszystkie rozmowy mają dotyczyć spraw uczciwych, potrzebnych i pożytecznych, mowa ma być łacińska, wstydliwa, skromna, uprzejma, bez śladu brzydkości lub kłótliwości.

16.    Kto przy śniadaniach i obiadach nie odczytuje co mu polecono, psuje temat uczciwej i potrzebnej rozmowy i zaniedbuje ćwiczeń domowych, w sposób odpowiedni i słuszny ma być ukarany.

17.    Bez pozwolenia nauczyciela albo nadzom domowego wybiegać z gospody do miasta, chodzić do szynku i na biesiady publiczne lub prywatne, nie może ujść bezkarnie.

18.    Kto w gospodzie wszczyna sprzeczki, kto podważa powagę nadzorcy domowego, kto obelgami i wymyślaniem obrzuca domowników i służące, ma być ukarany stosownie do przewiny.

19.    Stróżami tych praw w każdej klasie postanowiliśmy mianować deknrionów (dziesiętników), z ruch każdy ma upominać pozostałych dziewięciu kolegów i podawać nauczycielowi nazwiska przekraczających przepisy; który by z nich tego obowiązku nie spełnił, jako dający drugim przykład przestępstwa i wciągający drugich do wspólnictwa w winie, ma ponieść karę za złe pełnienie urzędu.

Przepisy szkoły Rakowskiej ukazały się w 1602 pt Leges Scholae Racovianae. Obowiązywały uczniów, nauczycieli i rektorów. Szkoła Rakowska jako pierwsza w Polsce uznawała oficjalnie prywatnych guwemantów (korepetytorów) i próbowała regulować ich pracę.

Przepisy dla nauczycieli:

1.    wpajanie młodzieży dobtych obyczajów, szlachemej nauki, uprzejmości.

2.    plan swej pracy niech wszyscy układają wedle wskazań scholarów, a nauczyciele klas niższych również wedle wskazań rektora.

3.    Poszczególni nauczyciele każdej klasy niech czuwają nad obyczajami i zajęciami uczniów; niech ich upominają, gdy zajdzie potrzeba i słowem skarcą. Niech każdego oddadzą w ręce jego nauczyciela.

4.    mech każdy codziennie w swej klasie przeprowadza egzamin z obyczajów, a egzamin ogólny mech się odbywa 2 razy w tygodniu.

5.    Uczniom należącym do naszego kościoła mech przekazują stosownie do ich pojętności podstawowe zasady religii chrześcijańskiej.

6.    Uczniów codziennie niech prowadzają do świątyni sprawdzając obecność.

7.    wszyscy mają być obecni w szkole ani dany znak rozpoczęcia lekcji. W tym czasie niech sami nie interesują się ani uczniów niech nie zajmują niczym innym jak tylko lekcjami. Niech zawsze posługują się łaciną z uczniami znającymi ten język.

8.    Gdy nie mogą przyjść do szkoły niech się starają by ktoś inny ich zastąpił. Nauczyciele niższych klas niech przedstawią powód rektorowi.

9.    gdy jacyś uczniowie bez uprzedniego zezwolema będą nieobecni mech ci ich natychmiast wezwą, nich nie przyjmują ich wymówek, jedynie przypadku ciągłej i ciężkiej choroby lub zatrzymania przez tych, którzy nad nimi sprawują władzę.

10.    karząc chłopców nich nigdy nie bija po głowie, nie targają za uszy, nie wyrządzają szkody na zdrowiu, ciel i narządach zmysłów.

11.    Niech przypominają o dbałości o czystość ciała.

12.    Rzeczy i książki tych uczniów, którzy nie maja ni rodziców, ani nikogo, kto by im zastępował rodziców, niech na ich stancjach od czasu do czasu przeglądają i nich mają ich spis, do czasu aż zostaną specjalnie do tego celu wyznaczeni przez scholarchów inspektoizy i wizytatorzy.

13.    Nich każdy od swych uczniów ściąga opłatę wyznaczoną przez scholarchów.

2