50523

czasu podkreślał dla podtrzymania nadziei nauczycieli, że „szkoła narodowa będzie szkołą przyszłości; prawdopodobnie dalekiej przyszłości, ale będzie na pewno"

Zadania szkoły Podobnie jak większość pedagogów mieszczańskich, stał na stanowisku, że w szkołach publicznych nie należy przygotowywać uczniów do zawodu ani tez kształcić ich z wymaganiami któregokolwiek wyznania Głównym celem szkoły narodowej winno być „kształcenie ogólnoludzkie w narodowej formie i o indywidualnym piętnie" zgodnie z tym przekonaniem opracowywał projekty programów i metody nauczania Żądał, aby szkoła ludowa przyswajała dzieciom szeroki zakres wiadomości. Za podstawowe podmioty nauczania w szkole ludowej uważał język ojczysty i literaturę narodową. Uczniowie powinni zdobywać w szkole nie tylko umiejętności czytania i pisania ale także nauczyć się jasnego wyrażania swoich myśli w mowie i piśmie oraz samodzielnego pogłębiania zdobytej wiedzy. Szkoła powinna również szerzyć znajomość historii oraz historii kuhury narodu niemieckiego Należy unikać przyswajania młodzieży wiadomości niezgodnych z doświadczeniami codziennego życia, lecz uczyć rzeczy pożytecznych i potrzebnych nowemu społeczeństwu Sprzeciwiał się ograniczeniu do minimum nauk przyrodniczych.

W swoich pismach pedagogicznych i artykułach popularnonaukowych ukazywał ustawicznie i akcentował kształcący wpływ nauk przyrodniczych. Sam dawał wartościowe wskazówki do nauki fizyki, naświetlał wartość nauczania. Kładł również wielki nacisk na wychowawczą stronę nauki szkolnej. Przez kształcenie rozumiał rozwój sił i zdolności dzieci. Przedkładał zasadę formalnego kształcenia, tj. rozwijania duchowych sił dziecka, nad zasadę materialnego kształcenia, tj. zdobywania dobrych i pewnych wiadomości. Odrzucał zarówno przeżyte, dogmatyczne i ciasno ujęte treści kształceniowe starej, feudalnej szkoły, jak i panujące w tych czasach mechaiuczne, pamięciowe metody nauczania. Takie ujęcie problematyki nauczania odpowiadało interesom ówczesnego mieszczaństwa Jego walka o wyzwolenie z więzów feudalnych wymagała rozwoju wszystkich sił poszczególnych ludzi.

Diesterweg był entuzjastycznym i szczególnie uzdolnionym nauczycielem. Wykorzystywał wszystkie siły i możliwość i. aby usprawnić naukę szkolną oraz wprowadzić nowe i postępowe metody nauczania. Starał się tez rozwijać i ulepszać stosowane do jego czasów metody. Jego prace z dziedziny metodyki nauczania najeżą do jego największych osiągnięć teoretyczno-pedagogicznych Nawiązywałw nich do dziel takich wielkich pedagogów przeszłości, jak Ratkę, Komeński i inni, którzy torowali drogę nauce poglądowej, dostosowanej do psychiki dziecka bliskiej życiu. Przede wszystkim jednak był zwolennikiem idei Pestalozziego Jego myśli przedstawiał swoim jasnym, poglądowym językiem w postaci prostych i zrozumiałych reguł. Wprowadzał do nich czytelnika w sposób przystępny i metodyczny. Dzięki temu nauczyciele mogli bez problemu zrozumieć dzieła Pestalozziego. pisane nieco niezwykłym i trudnym stylem. Zasady metodyczne Pestalozziego starał się stosować do rozszerzonych programów nauczania szkól ludowych, a jednocześnie odpowiednio je uzupełniać i rozwijać. Uprościł niektóre poglądy Pestalozziego. ale zasadniczo jego koncepcję rozwijał właściwie i trafnie przystosował do praktyki szkolnej

Diesterweg wyróżniał w nauczaniu metodę d ognaty czną i henry styczną Przez pierwszą rozumiał przekazywanie wiadomości za pomocą wykładu nauczyciela, przez dmgą zaś zdobywanie wiadomości przez uczniów w toku pogadanki Metodę heurystyczna przedkładał nad dogmatyczną, gdyż chodziło mu o to. aby uczniów doprowadzić do samodziebiego zdobywania wiedzy.

Walka Diesterwega o podniesienie poziomu nauczycieli.

Poziom wykształcenia nauczycieli niemieckich na początku XIX w. był przeważnie bardzo niski. Nawet wychowankowie semuiariów wynosili słabe przygotowanie do swojego zawodu Niektóre seminaria, zorganizowane w okresie działalności Wilhelma Humboldta i jego współpracowników, kształciły w prawdzie przyszłych nauczycieli według zasad Pestalozziego. ale ich działabiość trwała krotko z powodu wrogiego do nich stosunku kół reakcyjnych. Diesterweg dążył do przełamania oporów w tej dziedzinie. Posmlowana przez niego szkoła narodowa wymagała takich nauczycieli którzy by oprócz dobrego wykształcenia ogólnego mieU solidne przygotowanie fachowo-pedagogiczne ..Szkoła jest tyle warta, ile wart jest nauczyciel. Dlatego też podniesienie kształcenia nauczycieli jest najważniejszym problemem każdej reformy szkolnej".

W ciągu dziesiątek lat swojej działalności Diesterweg przekazała zakładom kształcenia nauczycieli wiele własnych praktycznych doświadczeń i gruntownie przemyślanych koncepcji teoretycznych.

Oczekiwania wobec przyszłych nauczycieli; W przeciwieństwie do panujących wówczas poglądów żądał, aby uczniowie seminariów zdobywali gruntowną wiedzę z dziedziny pedagogiki Kształcenie teoretyczne i praktyczne miało być ściśle ze sobą powiązane. Jedno miało drugie zapładniać. Według Diesterwega. gruntowne kształcenie naukowe ma wysoką wartość wychowawczą. Dlatego też uważał e za konieczne przy formowaniu charakterów przyszłych nauczycieli, a zwłaszcza przy wyrabianiu dokładności, pibiości. wytrwałości i gntntowności w pracy.

Był również gorącym rzecznikiem ekonomicznych interesów nauczycieli. W celu zaspokojenia ich najbardziej istotnych potrzeb życiowych domagał się podniesienia wysokości ich zarobków Miały one umożliwić m ia kupowanie książek i dalsze dokształcanie się Nauczyciele bowiem nie pow inni szukać dodatkowych zarobków, a przede wszystkim przyjmować zajęć ubocznych, sprzecznych z godnością ich staną

Ówczesne społeczeństwo niemieckie nie doceniało wysokiej wartości społecznej zawodu nauczyciela . zachęcał nauczycieli do nieustannego i systematycznego dokształcania się i podnoszenia godności swojego zawodu. Oczekiwał leż. żę każdy z nich będzie brał udział w „wydarzeniach życia” i dzięki temu będzie mógł zgodnie z wymogami czasu „kształcić młodzież dla teraźniejszości i przyszłości”.

Przez wiele lat starał się o połączenie nauczycieli w związek zawodowy. Xwiązek nauczycielski uważał za organizację umożliwiającą wymianę doświadczeń pedagogicznych; jemu też powinna być zalecana kolektywna reprezentacja zawodowych interesów nauczycielskich, szczególne w walce o poprawę bytu. Przez wiele lat przestrzegał nauczycieli aby w związku lue reprezentowali poglądów partyjnych i nie uprawiali polityki. Dopiero później, po licznych gorzkich doświadczeniach, doszedł do przekonania, że realizacja jego posnilatów była możliwa jedynie poprzez walkę polityczną

W dziełach Diesterwega doczekały się syntetycznego ujęcia idee pedagogiczne postępowego mieszczaństwa Udało mu się zapoznać z tymi ideami szerokie rzecze nauczycieli i zmobilizować je do walki o szkołę narodową. Chociaż nie wniósł wiele nowych i oryginalnych myśli do teorii pedagogicznej, to jednak jego zasługi w dziedzinie dydaktyki i metodyki są bardzo duże. Przez twórczy rozwój postępowych metod nauczania j. niemieckiego i rachunków przyczynił się do ulepszenia pracy nauczycielskiej, a tym samym do podniesienia poziomu oświaty ludu. Zasłużył sobie na trwałą pamięć jako bojownik o postępowe szkolnictwo i jednolita szkołę narodową oraz jako nauczyciel nauczycieli. Jego wysokie pojmowanie godności zawodu nauczycielskiego stało się wzorem dla całej generacji postępowego nauczycielstwa.

Idee pedagogiczne Diesterwega i zapoczątkowany przez niego ruch w dziedzinie wychowania znalazły także oddźwięk poza granicami Niemiec. Wywarły m.in na naszego Ewarysta Estkowskiego. szczególnie na jego redaktorsko-publicystyczną działalność w czasopiśmie „Szkoła Polska"

Myśliciele o wydumaniu A. W. Dimcrwcg.

-    za jego życia miały miejsce takie wydarzenia, jak: upadek Świętego Cesarstwa Rzymskiego, zwycięstwo Napoleona nad Pnisami, reformy pruskie, wojna wyzwoleńcza przeciwko Napoleonowi. Kongres Wiedeński, założenie Konfederacji Niemieckiej, powstanie tkaczy w Anglii. Wiosna Ludów i wojna Prus z Danią początek niemieckiego kapitalizmu i pierwsze próby organizowania klasy robotniczej

-    był on jednym z inspiratorów i prekursorów autentycznej szkoły powszeduiej. a jego idee. przekroczywszy granice Niemiec, oddziałują nawet po dziś dzień

2