cząsteczki sadzy i smoły, a także zarodniki grzybów i roślin oraz formy wegetatywne i przetrwalne.
Gazy: dwutlenek siarki, tlenek i dwutlenek węgla, tlenki azotu, podtlenek azotu, ozon, węglowodory aromatyczne, aldehydy, parafiny, związki chloru i amoniak.
Skład pyłu zależy od położenia budynku tzn. czy znajduje się on w ruchliwym centrum miasta lub na jego obrzeżach, czy w otoczeniu zieleni miejskiej, a także od stanu uprzemysłowienia obszaru. Na zawartość pyłu w powietrzu magazynów wpływa także szczelność budynku, rodzaj materiałów użytych do budowy i wykończenia budynku, jak również sposób jego wentylowania. Obecność pyłu w magazynach jest jednym z czynników sprzyjającymi rozwojowi mikroorganizmów. Mają na to wpływ przede wszystkim obecne w nim zanieczyszczenia organiczne: ludzki naskórek, jajeczka owadów, zarodniki
mikroorganizmów, przetrwalniki bakterii, pyłki kwiatowe, włókna tekstylne. Wiele składników kurzu ma właściwości higroskopijne.
Zanieczyszczenia gazowe w budynku są dwojakiego pochodzenia: z zewnątrz budynku, wprowadzone do jego wnętrza przez system wentylacyjny oraz generowane w jego wnętrzu.
Największe zakwaszenie papieru powoduje SO* Jest on fizycznie adsorbowany na powierzchni papieru i rozpuszczany w wilgoci znajdującej się w strukturze papieru. Ulega przekształceniu w jon SOj2', następnie SO.«2‘ tworząc kwas siarkowy. Ta zmiana jest nieodwracalna, a z papieru nie da się już desorbować SO2. Tlenki azotu i ozon spełniają rolę katalizatorów lub udeniaczy w procesie udeniania S (IV) do S (VI).
Tlenki azotu i ozon występują w powietrzu i również niszczą papier. Wymienione gazy powstają głównie podczas spalania paliw w transporcie, budownictwie i przemyśle.
Siarczki tworzone są także w procesach biologicznych, zwłaszcza w oceanach i w trakcie rozkładu materii organicznej. Wiele NO^ i 03 powstaje niebezpośrednio, a jako wtórny produkt reakcji zachodzących wskutek działania światła słonecznego na zanieczyszczenia emitowane przez pojazdy silnikowe.
Światło
Każdy rodzaj św iatła jest dla zbiorów szkodliwy, a każde jego ograniczenie - korzystne.
Proces degradacji materiałów archiwalnych powoduje świado dzienne (naturalne), przenikające do wnętrza budynku przez okna, jak również świado sztuczne, którym oświetlane są pomieszczenia.
Szkodliwe dla obiektów są światło widzialne - 380 - 780 nm
ultrafiolet - 100 - 380 nm podczerwień - powyżej 780 nm