50660

organizacją wypoczynku i czasu wolnego, częściowym finansowaniem żłobków, przedszkoli, szkół przyzakładowych, domów kultury, klubów sportowych, budownictwa zakładowego, prowadzeniem bufetów, stołówek oraz, oczywiście, z godziwą zapłatą za wykonaną pracę. W szerszym kontekście funkcję socjalną można rozpatrywać jako element procesu zaspokajania potrzeb psychospołecznych pracowników. Z punktu widzenia możliwości zakładu pracy na uwagę zasługuj ą szczególnie potrzeby bezpieczeństwa, przynależności, uznania społecznego, poczucia własnej wartości i samourzeczywistnienia. Bezpieczeństwo to coraz częściej możliwość dalszej pracy, życia bez lęku i zagrożenia bezrobociem. Tkwiąca w każdym z nas potrzeba przynależności wynika ze społecznego charakteru pracy, z identyfikacji z określoną gnipą zawodową, z dumy zawodowej oraz tęsknoty za przyjaźnią i życzliwością. Uznanie społeczne i towarzyszące mu poczucie własnej wartości mogą przynieść mistrzostwo i perfekcja zawodowa, ale także umiejętność współżycia w grupie, solidność, słowność, rzetelność. Wreszcie samourzeczywistmenie lub samorealizacja to raczej proces niż stan - to ciągłe doskonalenie zawodowe, prowadzące do nowej wiedzy i umiejętności, do postaw odpowiadających wymaganiom technologicznym, organizacyjnym i społecznym.

Funkcje dydaktyczne są w głównej mierze związane z kształceniem, dokształcaniem i doskonaleniem pracowników oraz kandydatów do pracy. Kształcenie zawodowe jest procesem zdobywania wiedzy, kształtowania umiejętności i postaw sprzyjających efektywnej pracy w określonym zawodzie łub grupie zawodów pokrewnych. Na przestrzeni wieków kształcenie rozumiane jako przygotowanie do zawodu pizechodziło różne stadia organizacyjne - od terminatorstwa cechowego przez terminatorstwo fabryczne, szkolenie kursowe, do kształcenia w szkole zawodowej. Wspólną cechą pierwszych systemów kształcenia było wyposażanie ucznia w układy wiedzy i umiejętności wystarczające w całym okresie jego aktywności zawodowej. Było to możliwe dzięki temu, że ani ówczesna technika, ani technologia i organizacja produkcji nie były zbyt skomplikowane, nie podlegały też szybkim transformacjom. W dzisiejszych czasach sytuacja całkowicie się zmieniła, szczególnie w takich dziedzinach, jak: informatyka, automatyka, ale także zarządzanie i bankowość. Nowe technologie, nowe zawody i specjalności powstające w efekcie wprowadzania zasad gospodarki rynkowej stwarzają potrzebę i konieczność systematycznego, ciągłego uzupełniania wiedzy teoretycznej oraz rozszerzania zakresu umiejętności praktycznych. W tych warunkach zrodziła się idea dokształcania i doskonalenia zawodowego będąca jednym z głównych składników edukacji permanentnej oraz oświaty dorosłych, Dokształcanie definiuje się jako,,kształcenie realizowane w wieku produkcyjnym równolegle z pracą zawodową w celu zdobycia takiego wykształcenia, jakie jest niezbędne do wykonywania danego zawodu". Doskonalenie jest natomiast utożsamiane z „ podwyższaniem kwalifikacji pracowniczych za pośrednictwem różnych form kształcenia i samouctwa, niezbędnym w wieku produkcyjnym z tego względu, że szkoła zawodowa daje tylko podstawowe i względnie ogólne przygotowanie do pracy zawodowej, jak i z tego, że wymagania pracy zawodowej stale ulegają zmianom". Doskonalenie jest zatem procesem ciągłym, polegającym na aktualizowaniu, rozszerzaniu i pogłębianiu wiedzy i umiejętności związanych z zawodem wykonywanym i zawodami pokrewnymi, umożliwiającymi stopniowe dochodzenie do mistrzostwa oraz uzyskiwanie coraz wyższego statusu społecznego i ekonomicznego, bez konieczności opuszczania danej grupy społeczno-zawodowej. Zarówno dokształcanie jak i doskonalenie ’ zawodowe spełniają istotną rolę w warunkach recesji jako aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu.

Funkcje dydaktyczne mogą być realizowane autonomicznie, wewnątrz zakładów pracy oraz we współpracy ze środowiskiem lokalnym - organizacjami społecznymi, stowarzyszeniami naukowo-technicznymi, izbami rzemieślniczymi, bankami, przedstawicielami pracodawców i biur pracy. Tę pierwszą formę, obejmującą funkcje wewnętrzne, charakteryzują następujące działania:

1.    Tworzenie warunków do uzupełniania wykształcenia na poziomie szkoły podstawowej;

2.    Organizowanie, prowadzenie i współfinansowanie szkół przyzakładowych - szkół zasadniczych, średnich zawodowych i pomamralnych;

3.    Przygotowywanie i przyuczanie do wykonywalna określonych zadań zawodowych w formach pozaszkolnych (kursy wewnątrzzakładowe, instruktaż na stanowisku pracy);

4.    Dokształcanie i doskonalenie pracowników w elastycznych programowo i czasowo formach szkolnych i pozaszkolnych;

5.    Planowanie i organizowanie praktyk zawodowych oraz szkoleń sprzyjających awansowi poziomemu pracowników;

6.    Stymulowanie oraz tworzenie warunków technicznych i ekonomicznych umożliwiających efektywne samokształcenie;

7.    Przygotowywanie pracowników do świadomego i aktywnego uczestnictwa w procesie pracy, podejmowania decyzji i współ odpowiedzialności za nie.

Cennym uzupełnieniem funkcji wewnętrznych są wszystkie te przedsięwzięcia, które wykraczają poza