51220

Zapoznał się wreszcie z nowymi osiągnięciami w matematyce i w fizyce, z używanymi do wykładów przyrządami, z doświadczeniami; z używanymi do nauki geografii mapami i globusami. Pociągała go także współczesna historiografia uprawiana przez barona Charles Luis de Montes<|uieu oraz Fransois Marie Arouet (znanego jako Yoltaire) itd.

Oglądając paryskie akademie szlacheckie, kształcące w sztukach rycerskich i salonowych, badał tato Konarski mnóstwo książek i podręczników' używanych w szkołach francuskich. I chociaż wypraw^ra polityczna nie przyniosła sukcesu, to Konarski wrócił do kraju jeszcze bardziej zdecydowany na wprowadzenie zmian w programach i sposobach kształcenia w szkołach pijarskich oraz na określenie nowych celów wychowawczych ściśle związanych z nakazami religii clirześcijańskiej i potrzebami ojczyzny, tzn. kształcenia uczciwych ludzi i dobrych obywateli.

Po powrocie do kraju osiadł w Krakowie i tu prowadził wykłady dla przyszłych pijarskich nauczycieli z literatury, polityki i prawa, a irastępnie w Rzeszowie uczył kleryków wymowy oraz liistorii i geografii. Absorbowały go tato sprawy polityczne kraju. Spotykał się z kardynałem Lipska, poszukując wpływów na dworze Augusta III, który był zainteresowany kształceniem gwardii królewskiej; bronił pijarów wileńskich przed zabiegał jezuitów' o ich likwidację; zabiegał wreszcie o godność biskupią, która zapewniłaby mu bezpośredni wpływ na zmianę stosunków politycznych w Rzeczypospolitej. Nie znalazłszy poparcia, wyrzekł się tych ambicji mówiąc: „łatwiej w Chinach zostać mandarynem niż w Polsce biskupem”.

Istotną zmianę przyniósł 1740 r.. kiedy został prowincjałem pijarów i rektorem nowego kolegium w Warszawie Tę pierwszą godność przekazał swojemu bratu, a sam przystąpił do organizowania na wzór zachodnich „akademii kawalerskich” - „szkolę szlachecką”, czyli Collegium Nobilium

Celem Collegium Nobilium miało być dążenie do upowszechnienia określonych idei społecznych i politycznych, prowadzących do reformy Rzeczypospolitej.

Zależało mu na tym, by pozyskać do sw^rojego konwiktu młodzież magnacka, czyli tę, od której będzie zależała przyszłość Rzeczypospolitej.

Aby ją przyciągnąć ogłosił, że zakład we wszystkim stosować się będzie do ustaw i zwwczaiów' cudzoziemskich kolegiów'; że przyjmowani będą wyłącznie synowie legitymujący się niewątpliwym szlachectwem i których ojcowie nie pozostają na pańskiej służbie.

Ustalił w'ysoką opłatę za naukę - 80 złotych dukatów rocznie. Ta bariera miała skutecznie eliminować mniej zamożnych Wszyscy wychowankowie mieli się znaleźć w towarzystwie równych sobie urodzeniem i zamożnością. By zagwarantować elitarność, Konarski ograniczył liczbę uczniów' do 60.

Pewny był, że właśnie dzięki temu rodzice będą sobie poczytywali za zaszczyt pobyt syna w takim Collegium.

Oczywiście podmosly się słowa krytyki wobec tej „pańskiei szkole”, która była jawną obrazą dla równości szlacheckiej. Zabezpieczała swoim wychowankom wygodę i warunki schlebiające dumie magnackiej.

Pod względem zewnętrznej organizacji Collegium Nobilium miało zabezpieczyć wszystkim wychowankom wygodę i zewnętrzne atrybuty schlebiające diunie magnackiej.

Na każdych 4 wychowanków przypadał osobny lokaj, znający dobrze język niemiecki lub francuski, służbie zakazano używanie języka polskiego; nueli mówić po niemiecku lub francusku. Lokaj nosił książki za paniczem i towarzyszył mu w wyjeździe powozem na miasto, troszczyć się o jego gar derobę, a naw'et przenosić panicza na plecacłi przez uliczne błoto itd.