53003

1. Nauka prawa.

Działalność pontyfików jak i pierwszych prawników świeckich szła w trzech kierunkach:

•    Cavere - układanie formuł i klauzul czynności, istotnych w najstarszym obrocie prawnym,

•    Respondere - udzielanie odpowiedzi na zapytania w kwestiach prawnych,

•    Agere - układanie formuł procesowych, którymi strony musiały się posługiwać w toku najstarszego procesu sądowego.

Od Augusta działalność uczonych prawników rzymskich staje się bezpośrednio źródłem prawa, a to przez ius publice respondendi. Był to nadawany niektórym prawnikom przywilej udzielania odpowiedzi na zapytania w kwestiach prawa, z mocą wiążącą dla organów państwowych.

Główne kierunki pisarskiej jurysprudencji to komentarze do prawa cywilnego, do edyktu pretorskiego albo do obu działów jednocześnie.

Z wyjątkiem podręczników, przyjęta przez prawników metoda przedstawiania poglądów prawniczych to kazuistyka, w której przedmiotem rozstrzygnięcia jest określony przypadek wyjęty z praktyki.

Dzieło Gaiusa składa się z 4 części i oparte jest na specyficznej systematyce prawa: Obejmuje ono trzy materie:

•    Prawo dotyczące osób - analizowane w I księdze,

•    Prawo dotyczące rzeczy - dzisiejsze prawo rzeczowe, spadkowe i zobowiązania -

księga II i III,

•    Prawo dotyczące powództw - prawo procesowe - IV księga.

W okresie poklasycznym prawotwórcza działalność cesarzy tak dalece przytłaczała swobodę w głoszeniu poglądów, że okres ten mija pod zanikiem upadku jurysprudencji jako czynnika prawotwórczego.

Teodozjusz II chciał uporządkować twórczość naukową prawników rzymskich, jednak nie udało mu sie tego zrobić. Dokonał tego dopiero 100 lat później Justynian, który najcenniejsze fragmenty dzieł prawników rzymskich zebrał w jednej z trzech części swojej kodyfikacji.